Дети войны

 
 
Годы жизни: 22.06.1936-09.12.2008

Репрессия амырыын содула алларыппатаҕа

 

Ийэм Матвеева (Григорьева) Галина Семеновна 1936 сыллаахха бэс ыйын 22 күнүгэр Учур оройуонун Чагда бөһүөлэгэр төрөөбүтэ. Аҕата Лээги нэһилиэгиттэн Тоторбот аҕа ууһуттан төрүттээх Григорьев Семен Петрович, ийэтэ (Яковлева) Елена Васильевна.

30-с сыллар ортолоруттан дойду үрдүнэн буолбут репрессия Алдан, Учур оройуоннарыгар күүскэ барбыта, туох да буруйа суох сүүһүнэн дьоннору «тороскуус» диэн тутан, хаайан, эрэйдээн-муҥнаан, үгүстэрин ытан өлөртөөбүттэрэ. Бу ынырыктаах репрессияҕа Галина Семеновна аҕата, эһэтэ уонна ийэтин бииргэ төрөөбүт икки быраата уопсайа биир дьиэ кэргэттэн 4 эр киһи 1937 сыллаахха тутуллан суорума суолламмыттара. Ити амырыын быһылаан кинилэр дууһаларын төһөлөөх аймаабыта, сүрэхтэрин аба-сата уотунан кууспута буолуой?!!

Киһи уйулҕатын хамсатар алдьархай кэнниттэн ийэтэ Елена Васильевна «тороскуус» оҕото диэннэр аны оҕобуттан малыйыам дии санаан кыракый кыысчаанын Галяны Мэҥэнэн, Алданынан саһыара сылдьыбыта, оскуолаҕа үөрэттэрбэтэҕэ. Үрдүкү Суут Байыаннай коллегиятын 1958 сыл кулун тутар 18 күннээх быһаарыытынан урукку уураах көтүллэн, кинилэр буруйдара суоҕа дакаастаммытын, сырдык ааттара тиллибитин, реабилитацияламмыттарын кэлин 40-чэ сыл буолан баран биирдэ, ааспыт үйэ 90 сылларын бүтүүтэ билбиттэрэ. Кинилэр үтүө ааттара 2002 сыллаахха тахсыбыт «Өйдөбүнньүк кинигэҕэ» киирбитэ. (Книга памяти: Книга-мемориал о ребилитированных жертвах политических репрессий 1920–1950-х годов. Т.1/Правительство Респ. Саха (Якутия), Комиссия по восстановлению прав реабилитир. Жертв полит.репрессий при Правительстве РС(Я). – Якутск: Сахаполиграфиздат, 2002. – С.269.).

Ийэтэ Елена Васильевна 1938 сыллаахха Николаев Гаврил Васильевичтыын ыал буолбуттара. Гаврил Васильевич 1941 сыллаахха от ыйын бүтүүтэ Аҕа дойдуну көмүскүүр сэриигэ ыҥырыллыбыта, кини фроҥҥа тиийэн Сталинград куораты көмүскүү сылдьан илиитигэр бааһыран госпитальга эмтэнэн баран, 1943 сыл күһүнүгэр инбэлиит буолан эргиллэн кэлбитэ. Ити кэмҥэ Елена Васильевна икки кыра оҕотунаан Алданҥа олорбуттар. Толуонунан килиэп, ас ылаллар эбит. Ийэтэ кыра балтараалаах оҕолоох буолан астарын ыал улахан оҕото биэс саастаах Галина атыылаһар эбит. Биирдэ уочаракка дьон быыһынан толуонун ууна туран прилавок анараа өттүгэр түһэрэн кэбиспитин биир улахан баҕайы нуучча киһитэ ылан биэрбитин билигин да олус махтана үөрэ-долгуйа кэпсиир, ол сэрии ыар кэминээҕи оҕо сааһын биир умнуллубат түгэнэ кыракый кыысчаан сүрэҕэр дириҥник иҥэн хаалбыта. "Ийэм тииҥ истээх сонун алдьатан бэргэһэ тигэн, иистэнэн ол кыһын аһаан олорбуппут"- диэн кэпсиирэ.

Онон ииппит аҕата илиитэ суох буолан мас мастааһына кини 6-7 саастаах кыысчаан анаммыт үлэтэ буолбута. Онон кыра эрдэҕиттэн тыаҕа сылдьыбыт буолан табаҕа, булка-аска сыстаҕас буола, үлэҕэ эриллэн улааппыта ол иһин улахан дьону кытта тэҥҥэ сайын оттоһор, кыһынын табанан балааккаҕа хоно сытан бултаһара.

Галина Семеновна 1955 сыллаахха Матвеев Афанасий Петровичтыын холбоһон Калинин аатынан холкуоска кыһынын тэҥҥэ бултаан, сайынын сүөһү көрсөн, араас үлэлэргэ сылдьыбыта. Дьиэ-уот бүппэт түбүгэ кини сатабыллаах салайыытынан быһаарыллара, кини оскуолаҕа кочегарынан, заправщигынан, ыскылаат сэбиэдиссэйинэн, хонтуораҕа курьерынан, остуорастаан пенсияҕа тахсыар диэри эҥкилэ суох үлэлээбитэ. Галина Семеновна эргиччи дьоҕурдаах-талааннаах этэ, сатаабатаҕа, чаҕыйара диэн суоҕа, көмүс тарбахтаах иистэнньэҥ этэ, түүлээхтэн да, тыһынан да, таҥаһынан да иистэнэрэ, баайара. Оҥорбут-туппут үлэтин, дьыалатын хайаан даҕаны тиһэҕэр тиэрдэр ураты хаачыстыбалааҕа, күлэ–үөрэ сылдьар элэккэй майгылааҕа.

Күн күбэй Ийэбит бу сиргэ олох олорон ааспыт бэлиэтэ – саамай үрдүк наҕараадата оҕолоро этилэр. Кини тоҕус оҕоҕо күн сирин көрдөрбүт, олох үөрүүтүн бэлэхтээбит туохха да тэҥнэммэт, хаһан да төлөммөт үтүөлээх-өҥөлөөх. Элбэх оҕолоох ийэ быһыытынан государствоттан ылбыт саамай үрдүк наҕараадата Ийэ буолуу II истиэпэннээх уонна «Үлэ бэтэрээнэ» мэтээллэрэ буолаллара.

Ити курдук, сэрии кэмин оҕото Матвеева Галина Семеновна күүстээх санаалаах, олоххо тардыһыылаах буолан дьылҕа хаанын арыт ыар, арыт сырдык кэрдиис кэмнэрин олоҕун аргыһынаан Афанасий Петровичтыын  этэҥҥэ ааһан үйэ аҥаарыттан ордук кэмҥэ эйэ дэмнээхтик, ньир-бааччы олорон, оҕолорун-сиэннэрин дьон сиэринэн иитэн-үөрэтэн, олоххо бэйэлэрин суолларын-иистэрин булбут, бигэ тирэхтээх, үчүгэй дьон гынан таһаардарбыт диэн дьүккүөрдээх, Амма улууһун Чакыр нэһилиэгин биир сис ыала буолан олорбуттара.

 

Матвеева Аграфена Афанасьевна, Саха Өрөспүүбүлүкэтин сибээһин үтүөлээх үлэһитэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин государственнай сулууспатын туйгуна, Амма улууһун Чакыр нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо. Дьокуускай к., 2020.

Место рождения: пос. Чагда Учурского района Якутской АССР
Боевые награды: Знак материнства II степени, Ветеран труда
ПОДЕЛИТЬСЯ СТРАНИЦЕЙ