Дети войны

 
 
Годы жизни: 28.11.1937

Вера Петровна 1937 сыл сэтинньи 27 күнүгэр колхозтаах дьиэ кэргэҥҥэ, үһүс оҕоннон күн сирин көрбүтэ. Ийэтэ Иванова Прасковья Михайловна сааһын тухары колхозка ыанньыксыттаан элбэх ыарахан угэни көрсүбүт, олох күчүмэҕэйдэрин санныгар сүкпүт, модун санаалах үтүө майгылаах, саха биир маанылаах дьахтара этэ. Аҕата Иванов Петр Андреевич 1943 с бэбиэскэ тутан, биэс кыра оҕотун хаалларан арҕаа немецкэй халабырдьыттары утары сэриигэ барбыта уонна олоҕун бар дьонун туһугар толун ууран төннүбэтэҕэ.

Кини барыаҕыттан биэс кыра оҕо, икки саҥа туран эрэр игирэ уоллаах кыыс уонна 90 саастаах кырдьаҕас эбээлэрэ ийэтин Барыскыай көрүүтүгэр хаалан аас туор ыар аччык олох саҕаламмыта.

Вера Петровна дьиэ кэргэҥҥэ соҕотох кыыс буолан ийэтин батыһа сылдьан быыкаа эрдэҕиттэн сүөһү көрүүтүн ыар үлэтигэр эриллэн барбыта. Оччотоҕу олох кими да аһыммат, ыар күчүмэҕэй түгэннэри убайдарын, бырааттарын кытта ийэлэрин түһэрэр, кини ырбаахытын тэллэҕиттэн тутуһан хайдах туораабыттарын билигн да киһи өйүгэр кыайан батарбат. Ийэлэрэ барахсан күн тура сүөһү көрүүтүн сэргэ эр киһи ыар үлэтин толорон сирдии хараҥаны холбоон, кыһыҥҥы тымныыга, сайыҥҥы куйааска өлөр тиллэр икки ардынан мөхсөрө. Доруобуйатын кыайбакка үөрэҕи кыайан ылбатаҕа, убайдара бырааттара үөрэнэр кэмнэригэр дьиэ ис тас уүлэтэ, ийэтигэр илии атах буолуу тус эбээһинэһэ буолбута. Сэрии ыар кэмнэрин ийэлэрэ модун саннатынан, үтүө дьон көмөлөрүнэн ааспыттара. Ол түмүгэр оҕолор олоҕу сыаналыыр, үтүөнү өйдүүр өйүүр, улэҕэ үөрүйэхтээх, эппиэтинэстээх буола улааппыттара.

Кэлин Вера улаатан Өнөргө кэлбиттэрин көһөн кэннэ сотору кэминэн туспа үлэлээх ыаньыксыт буолан үлэтин саҕалаабыта. Ийэтинээн иккиэн биир фермаҕа ыанньыксыттаан үрдүк ситииһиилээхтэрэ. Ылгымаайы, Чубучааны сайылыктарынан, Дьуодьаҕа кыстаан, үрүҥ илгэни дэлэтиигэ күүрүүлээх үлэ үөһүгэр сылдьыбыттара.

1958 с Атласов Николай Петровичтыын холбоһон ыал буолбуттара. Иккиэн                                  фермаҕа улэлииллэрэ. Хас биирдии ынахтан 1000 кирбиини биир бастакынан ылбыттара. 1959 с бастакы  оҕолоро Петя төрөөбүтэ. Кэргэнэ үлэҕэ үрдүк ситииһиилэригэр кырата суох көмө - тирэх буолбута. Хомойуох иһин бэйэтин көрүммэт күүстээх үлэҕэ   эриллэн       кэргэнэ Николай 1964 сыллаахха баара эрэ 30 сааһыгар олохтон туораабыта. Вера ийэтин дьылҕатын батан, түөрт  кыра оҕолоох тулаайах хаалбыта. Эмиэ хаһан эрэ буолбутун курдук олох күчүмэҕэйдэрин ийэтинээн бииргэ тэлбиттэрэ. Иккиэн биир фермаҕа үлэлээбиттэрэ, күн былдьаһыгар ыанньыксыт ыар үлэтин, дьиэ ис - тас кыһалҕатын оҕо көрүүтүн тэҥинэн үллэстэн барыыллара.                    Ол да буоллар үлэҕэ үтүө ситиһиилэнэн дьоҥҥо сэргэҕэ ытыктанар буолбуттара, кыра да буоллар араас наҕараадаҕа тиксибиттэрэ.

Кэргэнин Н Атласов аатын сүгэр  ыччат - комсомольскай фермаҕа ыанньыксыттаан кэлин  наставниктаан, элбэх киһини кытта алтыһан үлэлээн кэллэ. Бастакы дьүөгэлэринэн Захарова Мария Васильевна, Сергеева Мотрена Михайловна, Борисова Елена Михайловна, Борисова Марфа Матвеевна, Дегтярева Анастасия Андреевна, Сергеева Аксиния Николаевна, Протопопова Христина                     бииргэ үлэлээн үрүҥ илгэни дэлэтиигэ, күүстэрин күдэхтэрин бараабыттара. Кэлин сааһыран ити ыанньыксыттар оҕолорун кытта үлэлээн кинилэргэ наставниктаан, иккис ийэ буолан ытыктаммыта. Кыргыттар махтал иһирэх тылынан ахталлар.

Ыанньыксыт ыар үлэтин идэ оҥостон, баһылаан элбэх ынаҕы ол иһигэр бэйэтин оҕолорун Пашаны, Сардаананы, Наташаны сүөһү улэтин ымпыктарын - чымпыктарын  баһылыырга үөрэппитэ, такайбыта. Сааһын тухары араас сайылыктарынан элбэх  киһини кытта алтыһан үрүҥ илгэни дэлэтиигэ, ийэтин суолун батан үлэлээтэ хамсаата.

  1970 сыллаахха Ушницкай Николай Михайловичтыын холбоһон, ыал буолан икки оҕону эбии төрөтөн 6 оҕону сүһүөхтэригэр туруоран ыал оҥортоото. Элбэх сиэннэрдээх, хос сиэннэрдээх. Төһө да сааһырдар  илиитин үлэтиттэн араарбакка күүһэ санаата кыайарынан оҥоро түбүгүрэ, түрбүйэ сылдьар.   

  "Октябрь" колхозка, кэлин "Дүпсүн" совхозка биир биллэр көстөр үлэлээх ыанньыксыт быһыытынан биллэр. 70-с, 80-с сылларга социалистическай куоталаһыы кыайылааҕа, коммунистическай үлэ ударнига ааттары сүкпүтэ. Ыччат комсомольскай фермаҕа наставниктаан 2000-х кирбиини бүтүн ферманан ыларга кырата суох кылаатын киллэрсибитэ. Төһө да үөрэҕэ суох буоллар, үлэ саҥа ньымаларын ордук массыынан ыаһыны, искусственнай сиэмэлээһини дьону кытта тэҥҥэ баһылаабыта. 

 

        

Место рождения: с.Эселях
ПОДЕЛИТЬСЯ СТРАНИЦЕЙ