Дети войны

 
 
Годы жизни: 26. 07.1936 – 16.05.2015

Мин эбээм Саввинова Александра Андреевна уоттаах сэрии саҕаланарыгар биэстээх оҕо этэ.  Кини 1936 сыллаахха от ыйын 26 күнүгэр  Саха АССР Ленинскэй оройуонун Бордоҥ нэһилиэгэр күн сирин көрбүтэ. Ийэтэ Саввинова-Лыткина Евдокия Прокопьевна, аҕата Андрей Андреевич Саввинов - Өччүүккэ Уус. Бу ыал 14-тэ оҕоломмуттарыттан биэс эрэ оҕо ордон хаалбыта. Сэрии кэмигэр эбээм аҕата Сангаарга чох хостооһунугар үлэлээбитэ. Соҕотох убайа Саввинов Корнил Андреевич Япония сэриитин кыттыылааҕа. Эбээм сэрии сылларын ыар, кырыымчык олоҕун билбитэ. Эдьиийдэрэ Мария, Фекла, Изабелла буолан колхоз  ходуһатыгар от охсуутугар, мунньуутугар, бурдук хомууругар үлэлээбиттэрэ. Кыһынын маҥан хаары бүрүммүт тыаҕа кырынаас суолун батыһан хапкаан, куобахха туһах иитэллэрэ, айа тардаллара. Оҕуһунан от-мас тиэйэллэрэ. Эбээм соҕотох ыанар ынахтарын сылгылыыр үлэлээҕэ. Ол сылдьан этиҥҥэ баттата сыспытын кэпсиирэ.

Эбээм Маалыкай, салгыы Ньурба 1 нүөмэрдээх оскуолатын үөрэнэн бүтэрбитэ. Ол кэннэ Николай Гаврильевич Чернышевскай аатын сүгэр Бүлүү педучилищетыгар үөрэнэ киирбитэ. Хайыһардыыра, хаартысканан түһэрэрэ, уруһуйдуура, вышивкалыыра.

1960 сыллаахха үөрэҕин бүтэрбитэ уонна Уус–Алдан улууһугар  үлэлии тиийбитэ. Тиит–Арыы  нэһилиэгэр учууталынан анаммыта. Кулун тутар ыйга Түүлээх нэһилиэгэр учууталлата ыыппыттара. Манна училищеттан табаарыстаспыт уолугар, мин эһээбэр, Алексеев Петр Алексеевичка кэргэн тахсыбыта. Биэс сыл устата эбээм Түүлээх 8 кылаастаах оскуолатыгар учууталлаабыта.  Эбээлээх эһээм ити сылларга үөрэппит оҕолоро бары үөрэхтэнэн Республика араас муннуктарынан, оройуоннарынан үтүө үлэһит, үгүстэрэ салайааччы буолбуттара. Ол курдук Үөрэҕирии туйгуннарынан Громова Надежда Николаевна, Мигалкина Галина Егоровна, Петухова Варвара Николаевна, Саввина Светлана Михайловна, Слепцова Людмила Николаевна, Тарскай Николай Николаевич о.д.а буолаллар. Сельхозтехникум директорынан үлэлээбит Неустроев Егор Егорович, Уус-Алдан кылаабынай бырааһа, Россия доруобуйатын харыстабылын туйгуна  Копырина Людмила Константиновна, төрөөбүт Түүлээҕин оскуолатын директора Ущницкая Светлана Михайловна о.д.а.

1966 сыллаахха эбээм дойдутугар Ньурбаҕа көһөн кэлбиттэрэ.  Эһээм Дьиикимдэ нэһилиэгэр начальнай оскуола сэбиэдиссэйинэн анаммыта, салгыы оскуола 8 кылаастаах буолбутугар 5 сыл устата эһээм директордаабыта. Эбээм алын кылаас оҕолорун үөрэппитэ, ону таһынан, общественнай ноҕурууска быһыытынан,  пионер баһаатайынан үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ. Бастыҥ пионер оҕолору иккитэ Чернышевскай гэһин, Мирнэй куораты көрдөрө илдьитэлии сылдьыбыта. Оҕолоро ол үтүө түгэни умнубаттар. Эбээм биир үөрэнээччитин ахтыытын киллэриэхпин баҕарабын. Федора Михайловна Федотова, ООО”Иис-Уус” АРН иистэнэр сыаҕын сэбиэдиссэйэ: “Александра Андреевна сымнаҕас майгылааҕа, оҕоҕо наһаа үчүгэй сыһыаннаах буолан, биһиги куппутун начаас туппута. Уруогу үөрэтэринэн эрэ муҥурдаммат этэ, араас остуоруйалары аан бастаан киниттэн истибиппит. Күһүҥҥү сылаас күннэргэ ойуурга илдьэн оту-маһы көрдөрө, көрдөрө кэпсиирэ. Бэһис кылааска учууталбыт уларыйбытыгар  перемена аайы учууталбыт Александра Андреевна кылааһын ааныгар баран турар этибит. Салайар кылааһын оҕолоругар күнүүлээн бөҕө буоларбыт”. ,

1972-78 сылларга Саха университетыгар саха салаатыгар үөрэммитэ, үрдүк үөрэхтэммитэ. 1972 сыллаахтан Маалыкай оскуолатыгар эбээм Александра Андреевна 26 сыл устата алын сүһүөх кылаастар оҕолорун үөрэтиигэ-иитиигэ олоҕун анаабыта. Үгүс оҕону үөрэппитэ. Кини үөрэппит оҕолоро чиҥ билиилээх, үөрэххэ тардыһыылаах, дьоҥҥо үтүө сыһыаннаах  буолаллара. Холобур 1974 -78 сылларга үөрэппит оҕолорун ылан көрөр буоллахха бу кылаастар үрдүкү да кылаастарга, университекка да ситиһиилээхтик үөрэммиттэрэ. Оскуола бастыҥ үөрэнээччилэрэ, активистара Ньургу Никифорова, Рая Елисеева, Вася Аржаков, Коля Васильев, Гоша Михайлов, Маша Андреева, Сусанна Саввинова, Роза Евсеева, Мира Петрова, Коля Тагров о.д.а этилэр.  Ол да курдук ити кылаас оҕолоро үгүстэрэ үрдүк үөрэҕи бүтэрэн олоххо миэстэлэрин булан,  үтүө үлэһит дьон буолан сылдьаллар. Аан дойдуга биллэр “Хикари” турфирма салайааччыта Андреева Мария Константиновна, Үп Министерствотын үлэһитэ Аржаков Василий Семенович, алмаас промышленноһыгар ситиһиилээхтик үлэлиир Николай Николаевич  Тагров, Саха сирин гидрометеорологическай станциятыгар өр сылларга бэриниилээхтик үлэлиир Нюргустана Николаевна Старкова о.д.а.

Эбээм оҕолору үөрэтэр сыралаах үлэтин таһынан нэһилиэккэ хас да сыл Дьахтар комитетын салайааччытынан үлэлээбитэ. Үгүс үөрэппит оҕолоро, учууталларын батыһан, оҕону иитиигэ-үөрэтиигэ олохторун анаабыттара. Эбээм Александра Андреевна педагогическай үлэ ветерана, Учууталлар Учууталлара буолбута. Биһиги дьиэ кэргэн эбээбит холобур буолар олорон ааспыт олоҕунан киэн туттабыт.

Суруйда Маалыкай орто оскуолатын 7”б” кылааһын үөрэнээччитэ Попова Айыллаана.

2020 с.

Место рождения: Саха АССР Ленинскэй район, Бордонский наслег
ПОДЕЛИТЬСЯ СТРАНИЦЕЙ