Мин 1938 сыллаахха ахсынньы 5 күнүгэр Чараҥай көрдүгэнэ алааска күн сирин көрбүтүм. Ийэм Наталья Семеновна, аҕам Алексей Андреевич Колесовтар Лөгөй нэһилиэгэр сайылыкка Үҥкүргэ олохсуйан олорбуттара. Аҕам кыра эрдэхпинэ күн сириттэн барбыта. Кинини бу диэн өйдөөбөппүн. Сэрии, сут-кураан кэмнэрэ буолан, уон оҕо күн сириттэн баран, убайбынаан Николайдыын ийэбитигэр уонна таайдарым Николай Сысолятин, Хабырылла оҕонньор көрүүлэригэр хаалбыппыт.
Кэптэнигэ пиэрмэ дьиэтэ – саха балаҕана баара, ол саҕана киһи барыта онно олорбута. Ийэм холкуос үлэтигэр барытыгар үлэлээбитэ, үксүн ыанньыксыт этэ. Мин кыра эрдэхпинэ убайым Николай сэриигэ ыҥырыллан барбыта. Олох-дьаһах ол кэмҥэ мөлтөх этэ. Бурдук суоҕа, онон бааһынаҕа баран ыраастаан сиэмэ ыларбыт, хатаран ону аһаан-сиэн олорбуппут. Таҥас диэни улаханнык билбэппин, өйдөөн хаалбытым диэн атах сыгынньаҕын сылдьан, атахпыт тоҥорун иһин ынах сааҕар уган иттээччибит, ийэм саары этэрбэс тигэн иистэнэрэ. Биһиги пиэрмэҕэ олорбут оҕолор бары балаҕаммытыттан ырааппакка, ыаллаах буола оонньуурбут, лапталааччыбыт.
Бииргэ төрөөбүт убайым Николай Алексеевич Колесов 18-с сааһын туолаат, 1942 сыллаахха Аҕа дойду сэрии саҕаламмытыгар ыҥырыллан ытык иэһин төлүү барбыта. Биэс сыл Читинскай уобаласка Японияны кытта сэриигэ Монголияҕа улахан Хингаҥҥа саперынан сулууспалаабыта. 1947 сыллаахха дойдутугар эргиллэн кэлбитэ. Туойа сайылыкка сайылыы сырыттахпына, убайым Николай саллааттаан кэлбитэ, онно мин таһырдьа түптэ оҥоро сылдьыбытым. Хайа эрэ саллаат кэллэ диэн куттанаммын дьиэҕэ киирэн саһан хаалбытым. Убайым Николай Алексеевич Прасковья Копыринаны кэргэн ылан 12 оҕоломмуттара, онтон 10 оҕото тыыннаах хаалбыта. Олоҕун тухары тыа хаһаайыстыбатыгар, холкуоска, хонуу үлэтигэр бостууктаан үлэлээбитэ. Убайым сэрии, үлэ бэтэрээнэ. Саҥаһым кэнники ыанньыксытынан үлэлээбит үлэ бэтэрээнэ, Дьоруой ийэ.
1945 сыллаахха оскуолаҕа үөрэнэ киирбитим, кылааспытыгар үһүө этибит, ол иһин Уһун Күөлгэ үөрэтэ ыыппыттара. Аан бастаан оскуолаҕа үөрэнэр сылларбар ырыа алыбар ылларан күрэхтэргэ кыттар буолбутум. Ол саҕана оскуола оҕолоро холкуостаахтары кытта Бороҕоҥҥо бэстибээлгэ кытта киирэрбит. Оскуоланы сэттис кылааһынан бүтэрээт, улахан дьону кытта уу отун тардан, от үлэтигэр, алаас ыраастааһыныгар тэҥҥэ сылдьан устунан пиэрмэҕэ, ыанньыксытынан үлэбин саҕалаабытым.
1959 сыллаахха Аким Акимович Бурнашевка кэргэн тахсан, тоҕус оҕону төрөтөн, күн күбэй ийэ, аламаҕай аҕа дэттэрэн, Кэптэнигэ олорбуппут. Кыра уолбут аҕыс ыйдааҕар аҕабыт күн сириттэн барбыта. Онон дьонум көмөлөрүнэн, элбэх оҕону көрөн-истэн, киһи хара оҥортоон, атахтарыгар туруортаан, өр сылларга сүөһү ыарахан үлэтигэр үлэлии-хамсыы да сырыттарбын, ырыабын ыһыктыбакка сылдьыбытым. Оҕолорум кыра эрдэхтэринэ үксүн холкуоска ыанньыксыттаабытым, үүт сүүрдэн учуоччуттаабытым. Мас-муус диэҥҥэ оҕолор бэйэлэрэ дьаһайсааччылар. Оҕолорум Кэптэни оскуолатыгар үөрэммиттэрэ. Сайыҥҥы бириэмэҕэ оҕолорум пиэрмэҕэ ыанньыксыттыыллара, сир астыыллара. Кэлин сопхуос саҕана хонтуораҕа остуорастаабытым. Оҕолорум ыал ийэтэ-аҕата, эбэлэрэ дэттэрэн бары быр-бааччы олороллор, дьон-сэргэ убаастыыр дьоно. Билигин 22 сиэн, 16 хос сиэн эйэҕэс эбэтэбин.
Айылҕаттан анаммыт кэрэ куоластаах Лөгөй нэһилиэгин киэн туттар ырыаһытабын. Олоҕум тухары сыанаҕа араас куонкурустарга, бэстибээллэргэ, самодеятельноска кыттааччыбын. Лөгөй нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, үлэ тыыл, сыана бэтэрээнэбин. Ураты эриэккэс куоластаах буоламмын, оччотооҕу үлэһит дьон санааларын саймаардан, үлэҕэ-хамнаска кынаттаан саха ырыатын дьоҥҥо-сэргэҕэ тарҕаппыт ырыаһыт быһыытынан үрдүктүк сыаналыыллар. Ордук сөбүлээн “Кэҕэ”, “Эйэ холууба” диэн ырыалары ыллааччыбын. Байааҥҥа доҕуһуоллаабыт дьонум Вячеслав Афанасьев, Иван Бурцев, Петр Нафанаилов буолаллар. Нэһилиэк, улуус дипломана, лауреат аатын ылбытым. Күн бүгүҥҥэ диэри ыллыы-туойа сылдьабын, 2008 сыллаахха Хомустаахха көһөн кэлэн олохсуйан олоробун.
Улахан ситиһиилэрим 1991 сыллаахха “Кырдьары билиммэт сүрэхтэр” сэрии уонна үлэ бэтэрээннэрин улуустааҕы бэстибээллэрин дипломана, 2004 сыллаахха “Алмаастыы күлүмнээ, Улуу Кыайыы” улуустааҕы бэстибээл лауреата, 2006 сыллаахха “Ааспыт сыллар ахтылҕаннара” ырыа күрэҕин лауреата, 2010 сыллаахха “Лөгөй куоластара” ырыа күрэҕин лауреата, 2011 сыллаахха “Көмүс күһүн бэлэхтэрэ” күрэх кыайыылааҕа, 2014 сыллаахха “Кэхтибэт кэрэ куолас” ырыа күрэҕин дипломана, 2015 сыллаахха Улуу Кыайыы 70 сылыгар аналлаах “Сырдык мичээр” ырыа күрэхтэрин дипломана, маны таһынан ырыаҕа ситиһиилэрбин элбэх грамоталар, махтал суруктар туоһулууллар.
Анна БУРНАШЕВА, 2020 сыл.
