Сироты войны

 
 
Годы жизни: 01.04.1940

 – Мин, Иванов Давыд Степанович, муус устар 1 күнүгэр 1940 сыллаахха Орджоникидзевскай оройуон 1-кы Малдьаҕар нэһилиэгэр элбэх оҕолоох холкуостаах дьиэ кэргэнигэр 6-с оҕонон күн сирин көрбүтүм. Аҕам Иванов Степан Андрианович холкуоска суотчутунан үлэлии сылдьан 1941 сыллаахха Аҕа дойду сэриитигэр ыҥырыллыбыта. 1943 сыллаахха Ленинград анныгар геройдуу охтубут. Ийэм Павлова Екатерина Николаевна ыанньыксытынан уонна колхоз араас үлэтигэр үлэлээн оҕолорун атахтарыгар туруортаабыта. Ас-таҥас кырыымчык бөҕө этэ. Ийэбит туох баарынан аһатан-таҥыннаран улаатыннартаабыта.

Мин сэрииттэн кэлбиттэргэ биир киэҥ дьиэҕэ бырааһынньык тэрийбиттэрин, онно биһиги, оҕолор, сүүрэ-көтө сылдьан үөрбүппүтүн онон-манан өйдүүбүн.  Ийэбит 1946 сыллаахха Пахомов Михаил Павловичка кэргэн тахсыбыта. Онтон Пахомов Александр Михайловиһы төрөппүтэ.

Аҕабыт холкуоска араас үлэҕэ, сайын окко, кыһын фермаҕа, бостуук, от-мас тиэйиитигэр үлэлиирэ. Уһун, үс салҕааһыннаах уопсай дьиэҕэ олорбуппут. Эдьиийдэрим Елизавета, Акулина, Евдокия 1-2 кылааска үөрэнэн баран ийэлэригэр көмөлөһөн холкуоска үлэлии барбыттара. Убайдарым Засим 6 кылааһы, Сергей 4 кылааһы бүтэрбиттэрэ уонна далгычыакка мас кэрдиитигэр үлэлээбиттэрэ.

Мин 8 саастаахпар оскуолаҕа үөрэнэ киирбитим.  Өктөөптөн Кытаанах Кырдалга сатыы сылдьан үөрэнэрбит. Сааскы өттүгэр, ыам ыйын саҥатыгар Тойон Арыы дьаамыгар көһөн тахсан үөрэнэр этибит уонна алаастарга тарҕаһарбыт. Директорбыт Варламов Михаил Иннокентьевич диэн сэрииттэн кэлбит киһи этэ. Учууталларым Сергеева Евдокия Егоровна, Сидор Егорович диэн кэргэнинээн үөрэтэллэр этэ. 1949 с. Лыткин Степан Дмитриевич диэн учуутал кэлбитин өйдүүбүн. Степан Дмитриевич тустарга үөрэппитэ. Онно икки убайбын кытта сылдьарбыт, бэйэ-бэйэбитин кытта туһуннарар этэ. Онтон саҕалаан 1956 сыллаахтан 1987 сыллаахха диэри убайдарбын кытта көҥүл тустууга нэhилиэкпит, оройуоммут чиэhин элбэхтэ көмүскээбиппит. 1 спортивнай разрядтаахпын, спорт ветерана буолабын. Улахан убайым Зосим СССР спордун маастара буола үүммүтэ. Убайдарым өссө хайыһардыыллар этэ. Райоҥҥа, республикаҕа тиийэ.

Мин 1952 сыллаахха Булгунньахтаахха үөрэнэ тахсыбытым. Манна тахсан эдьиийбэр Акулиналаахха олорон 5-7 кылааска үөрэммитим. Ийэбит 1956 с. бадахтаах, үчүгэй үлэтин иһин «Үлэ ударнига» ааты ылан Дьокуускай куоракка киирэн тахсыбыта. Москваҕа ВДНХ-ҕа барыахтааҕын сатаан кыаллыбакка барбатаҕа. 1957 с. 7 кылааһы ситэ бүтэрбэккэ  «Коминтерн» холкуоска үлэлии барбытым. Председатель Иванов Константин Семенович  этэ. Аллараа паровик диэн уот биэрэр станцияҕа анаатылар. Киэһээ уот биэрэҕин, күнүс мас эрбэттэрэҕин, бурдук тартарар миэлиҥсэни  үлэлэтэҕин. Уваров Николай мас эрбэттэрэр пилорамщик этэ. Бурдук тартарар миэлиҥсэҕэ Григорьев Николай миэлиҥсэһитинэн үлэлиирэ. Паровикка уу баһааччынан Антонов Кузьма үлэлиир этэ. Электрикпит Павлов Николай этэ. Старшай машинист диэн Гермогенов (аатын умнан кэбиспиппин) оҕонньор үлэлээбитэ. Маны маннык гынаҕын диэн көрдөрөн, кэпсээн үөрэппиттэрэ оҕонньоттор. Мин манна 2 сыл машинистаатым. Ити кэмнэргэ МТС диэн тэриллэн үлэлээтэ. 1959 с. онно трактористар куурустара арыллыбыта. Онно атын нэһилиэктэртэн эмиэ үөрэнэ кэлбиттэрэ. Ол кууруска 3 ый үөрэнэммин «сельский механизатор»  диэн идэлээх буолбутум, Онтон өссө 3 ый  үөрэнэммин тракторист идэтин баһылаабытым. Онтон ылата «Коминтерн» холкуоска 12 сыл, «Булгунньахтаах» сопхуоска барыта 25 сыл, 1965–1967 сс. Үөhээ Халыма оройуонугар «Арыылаах» сопхуоска тырахтарыыстаабытым. «Уйгу» бааhынай хаhаайыстыбаҕа, «ЖКХ» ГУП тэрилтэҕэ, барыта 40-тан тахса сыл тырахтарыыстаатым. Социалистическай куоталаhыы кыайыылааҕа, чемпион-тракторист буолбутум, элбэх почетнай грамоталарынан наҕараадаламмытым. Үлэ, спорт бэтэрээнэбин. Күн бүгүҥҥэ диэри тыраахтарбыттан илиибин араарбакка сылдьабын, ол курдук кыhын от тиэйэбин, саас сир хоруттарабын, сайын оттуубун.

1960 сыллаахха Засимова Полина Саввичнаны кэргэн ылан ыал буолан төрөөбүт дойдубар, Хаҥалас улууhун 1-кы Малдьаҕар нэhилиэгэр олоробут. 9 оҕону төрөтөн, улаатыннаран ыал оҥордубут, 30 сиэннээхпит, 10-н тахса хос сиэннээхпит.

Иванов Д. С. кэпсээниттэн суруйдум Иванова Сардана Семеновна 

Место рождения: I Мальжегарский наслег Орджоникидзевского района
ПОДЕЛИТЬСЯ СТРАНИЦЕЙ