А5а дойду сэриитэ Улуу Кыайыыннан түмүктэммитэ номнуо 75 сылыгар барда. Хас биирдии ыалы тымныы тыынынан хаарыйбыта, ааспат арахпат ыар аһыыны, сыр5ам бааһы хаалларбыт бу ынырыктаах сэрии туһунан өйдөбүл көлүөнэттэн көлүөнэ5э сүтүө суохтаах. Чурапчы улууһугар 1939с. са5алаан улахан курааннар са5аламмыттар, аһыңа сири дойдуну саба бүрүкээбит. Ону сэргэ да5аспытынан А5а дойдуну көмүскүүр сэрии ыар сыллара буолбуттар. 1942 сыл күһүнүгэр архив докумуонугар көрдөххө 41 колхоз, 1850 хаһаайыстыба, 5318 киһи хоту Кэбээйи, Эдьигээн уонна Булуң оройуоннарыгар көһөрүллүбүттэр. Бу дьаһал 1942 с. атырдьах ыйын 11 күнүнээ5и 213 нүөмэрдээх уураа5ынан олоххо киирбитэ.

Мин хос эбээм Александра Иннокентьевна Макарова Кэбээйи оройуонун Мукучу бөһүөлэгэр көһөрүллүбүтэ. Кини этинэн-хаанынан  билбитэ: тоҥуу-хатыы, аччыктааhын эрэйин-кыhал5атын, чугас дьону сүтэрии бары муҥун-сорун, дойду ахтыл5анын, ыар дьаhаллар бары содулларын.

Мин хос эбээм Александра Иннокентьевна Макарова Чурапчы көһөрүүтүн са5ана 12 эрэ саастаа5а. Билигин тыыннаах 90 саастаах, тыыл бэтэрээнэ. Эбээм кэпсииринэн Аллараа Бэстээххэ күһүн хаар түһүөр диэри балаакканан талах быыһыгар олорбуттар. Айаңңа өлүү-сүтүү бө5ө буолбут. Кырдьа5астыын, эдэрдиин, о5олуун барыларын көһөртөөбүттэр. Эбээм ийэтэ эрдэ өлбүт буолан кырдьа5ас дьоңңо иитиллэ сылдьан иитэр дьонун кытта көһөрүллэн барбыт эбит. Кинилэри Кэбээйигэ Бакыр диэн сиргэ түһэртээбиттэр. Кэлбиттэригэр бала5ан бэлэмнээбиттэр, казарма курдук үһү. «Манна баар этэ сут, өлүү, аччыктааһын» - диэн кэпсиирэ. Дьон бааһына кытыытыгар кутуйах хасааһын маһынан саас дьөлөн сииллэрэ үһү. Бурдук чорумчатын суоруна5а тардан лэппиэскэ астаан сииллэр үһү. Олус аччыктаабыт дьон этэрбэс уллаңын, ынах тириитин ааңңа бүрүйбүттэрин чоххо быра5ан кыйахаан сиир үһү. Кыһын өлбүт дьону саас көмөллөр эбит сир ирбитин кэннэ. Саас муус устарга ба5алаах дьону дойдуларыгар төннөллөрүн көңүллээбиттэр. Малларын тиэнэллэригэр о5устаах көлөнү сыһыарбыттар. Бэйэлэрэ олорсубакка дойдуларыгар диэри сатыы айаннаан тиийбиттэр. Бу курдук сэрии кэмигэр ыарахан сыллар буолан ааспыттар. А5а дойду сэриитин кэмигэр Чурапчы көһөрүүтүгэр сылдьыбыт биһиги өбүгэлэрбитин , кинилэр олохторун, сэрии сут-кураан сылларыгар хайдах үлэлээн-хамсаан туораабыттарын, туох на5араадалаахтарын биһиги эдэр ыччат ону өйдүүр билэр эбээһинэстээхпит.

Галя Миронова,

Покровскайдаа5ы улууснай гимназия 6 кылааһын үөрэнээччитэ

Ханалас улууһа