В тылу ковали Победу

 
 
Годы жизни: 1936

Стрекаловская Матрена Николаевна 1936 сыллаахха Түүлээх нэһилиэгэр “Хаттыгы” эбэ диэн этиэхтэн кэрэ айылҕалаах, Стрекаловскайдар диэн үлэһит үтүө дьиэ-кэргэҥҥэ төрөөбүтэ. Бииргэ төрөөбүттэр 9-тар, 6 уол, 3 кыыс. Мотя саамай кыралара. Элбэх оҕолоох буолан ийэлэрэ Матрена Федотовна “Материнская слава” 1 степеннээх орденнаах эбит. Хаттыгы нэһилиэк кииниттэн – Кыылаайыттан 40 км сиргэ баар буолан оскуола үөрэнээччилэрэ интернакка олорон үөрэммиттэр. Сытыы-хотуу, билиэн-көрүөн баҕалаах кыыс оскуоланы бүтэрэн баран “Хаттыгы” колхозка бороон көрүүтүгэр үүт астааһыныгар үлэлээбит. Кэлин колхозтары бөдөҥсүтэн Герой-Егоров аатынан совхозка  Тиит-Арыы, Бээрийэ, Түүлээх, Танда нэһилиэктэрин сүөһүтэ-аһа бииргэ түмүллэн, улахан хотоннор тутуллан, фермалар тэриллэн, биир сиртэн салаллан араас өрүттээх үлэ барбыта. Герой Егоров  аатынан совхоз салалтата тэрийэн “Мээнди” диэн Бээрийэ аттыгар баар мэччирэҥнээх, бэрт үүттүгэннээх сиргэ ыччатттары түмэн үлэлэтэр сыаллаах сүөһү фермата тэриллибитэ. Түүлээхтэн онно үлэһит ыччаттар Константинов Петр Гаврильевич, Стрекаловская Матрена Николаевна, Стрекаловская Варвара үлэлии барбыттар.

         Мотя онно үлэлии сылдьар Өнөр ыччата үгүс саҥата суох, сытыары сымнаҕас майгылаах Ушницкай Михаил Прокопьевич диэн ферма тас үлэтигэр үлэлиир бүгүрү уолу кытта эн-мин дэһэн билсэн 1960 сыллааха холбоһон ыал буолаллар. Икки туруу үлэһит дьон Бээрийэ сирин-уотун сөбүлээн дьиэ-уот  туттан олохсуйаллар. Матрена Николаевнаны кытта Түүлээхтэн Мээндигэ Константинов Петр Гаврильевич, Винокурова Анна Петровна кыыһынаан Заболоцкая Варвара Александровналыын ыанньыксытынан үлэлээбиттэрэ. Онно олорон  Петр Варварытынаан  эмиэ ыал буолбуттара.

         Ферма үс хотоннооҕо, субай да сүөһү, ыанньык ынах да элбэҕэ. Матрена Николаевна утуу-субуу 4 уолу төрөтөр. Проня диэн уол оҕо эрдэҕинэ сүрэх ыарыһах буолан олох кылгас үйэлэммит.

Матрена Якутскай куоракка баран 6 ый устата тыа хаһаайыстыбатын иһинэн тэриллибит курска үөрэнэн үүт-арыы сыаҕар маастарынан үлэлиир көҥүлү ылар. Үөрэҕин бүтэрэн кэлээт 2 сыл устата төрөөбүт нэһилиэгэр Түүлээххэ кэлэн олорон кэргэнэ Михаил Прокопьевич рабочайынан, Матрена сыах маастарынан үлэлээбиттэрэ. Үлэ наар илии үлэтэ буолан олус ыарахана. Үүтү сарсыарда, күнүс, киэһэ техника таһара. Киэһээҥҥи ыам бүппүтүн кэннэ “Бүгэр”, “Дьэкимдэ”, “Арамаан”  сайылыктарыттан үүтү тийэн аҕаллахтарына тутан, үүтү астаан үксүн түүн үөһэ бүтэллэрэ. Сайын үүт-ас элбэҕэ. Арыыны бэйэлэрэ оҥороллоро. 20кг дьааһыктарга мунньан омуһахха угаллара, онно киирии-тахсыы да дьахтар киһиэхэ сыанан аҕаабат үлэ буолара. Матрена Николаевна астаабыт арыыта өрүү үчүгэй хаачыстыбалааҕа. Онон мэлдьи дьон махталын ылыан ылара. Кэлин Бээрийэҕэ тиийэн эмиэ үүт астааччынан, фермаҕа ыанньыксытынан, быстах кэмҥэ оскуолаҕа, кулуупка техүлэһитинэн үлэлээбитэ. Ыанньыксыттыыр да кэмигэр олус таһаарыылаах, кыайыгас үлэһит 1985 сыллааха Матрена Николаевна 2000-лаах кирбиини ылбыта. ХI пятилетка соцкуоталаһыытын кыайыылааҕа “Мастар - золотые руки” анал ааты ылбыта. 1983 с. бэриллибит үүт былаанын 215 % толорбута.

Бээрийэҕэ сепараторнай пункт сэбиэдиссэйинэн пенсияҕа тахсыар дылы үлэлээбитэ. Түргэн, ыраас тутуулаах, кыайыылаах үлэһит этэ.

 Матрена Николаевна дойду иннигэр туруоруллубут ас-үөл программатын, ССКП КК пленумнарын уурааҕын толорууга, Герой Егоров совхоз сайдыытыгар хаһаайыстыба базата бөҕөргүүрүгэр күүһүн кыаҕын биэрэн туран үлэлээбитин совхоз дирекциятыттан, рабочкомуттан, профкомуттан, Уус-Алдан ССКП райкомуттан, райсоветыттан, ветераннар советтарыттан ылбыт хайҕал, махтал суруктара, Почетнай грамоталар, эҕэрдэ суруктар туоһулууллар.

Матрена Николаевна нэһилиэк общественнай олоҕор эмиэ биир бастыҥ активист быһыытынан биллэрэ. Ол курдук төрөппүт комитетыгар, нэһилиэк ветераннарын советыгар председателинэн үлэлээбитэ. Чуор куоластаах ырыаһыт, оһуохайдьыт бэрдэ этэ. Манна даҕатан эттэххэ ийэтэ Матрена Федотовна Стрекаловская – оһуохайдьыт олоҥхоһут бэрдэ этэ. “Остоолбо төрдүгэр төрөөбүт Оҥотоойу Бэргэн” диэн олоҥхолооҕо биллэр.

Эйэҕэс-сайаҕас, ыалдьытымсах, аймаҕымсах Матрена Николаевна өрүү ааһан иһэр айан дьонугар, ыалдьыттарга түүн буоллун күнүс буоллун аана аһаҕас буолара. Ол курдук айаҥҥа үгүстүк сылдьар дьон дьиэлээхтэр дьиэлэригэр суох эбэтэр утуйбут да буоллахтарына остуолга тардыллан турар эти, аһы тото сиэн, итии чэй иһэн ааһалларын күн бүгүҥҥэ диэри ахталлар.

Матрена кэргэнэ Михаил Прокопьевич дьиэҕэ-уокка көмөлөөх, бүгүрү, сымнаҕас майгылаах буолан, бары үлэҕэ тэҥҥэ сылдьара, эмиэ элбэх хайҕал махтал суруктарынан таһаарылаах үлэтэ бэлиэтэммитэ. Уоллара Николай уонна ыраах айаҥҥа-сырыыга сылдьар билиилээх-сатабыллаах эрэллээх суоппар тдэлээх буолан эмиэ күн солото суох үлэлээбитэ. Орто уол Михаил “Дугуур” ферма бастыҥ ыанньыксыта этэ.  Эдэр сааһыгар соһумардык күн сириттэн барбыта. 1989,1990 сс. 2000- лаах кирбиини ылбыта. Кыра уол Федот ЖКХ биир тутаах үлэһитэ.

         Үлэни өрө туппут дьиэ-кэргэн ийэтэ Матрена Николаевна үтүө холобур буолар олоҕу олорбута.

 

Ахтыыны суруйда Ульяна Громова,

СР культураҕа туйгуна.

Место рождения: Усть-Алданский район, Тюляхский наслег
ПОДЕЛИТЬСЯ СТРАНИЦЕЙ