Аҕабыт туhунан
Мин аҕам Гаврильев Алексей Романович 1932 сыллаахха, Далыр нэhилиэгэр тɵрɵɵбутэ. 1942 алдьархайдаах сэрии сылыгар, саас халлаан сылыйыыта 10 саастаах тулаайах уол аччыктааhын кыhалҕатыттан дьаамсыктары батыhан Yɵhээ Бүлүүнү булбута, онтон дьон сүбэтинэн Кэнтиккэ тахсыбыта. Бастаан Ойуур Сахаара диэн аҕалаах ыалга олорбута, бу ыаллар бэйэлэрин оҕолорун курдук кɵрɵн, аhынан олордубуттара.
1944 сыллаахха, Ворошилов колхоз уопсай мунньаҕар «үлэhит баҕайы уол» диэн куоластааhын түмугүнэн колхозка чилиэнинэн киллэрбиттэрэ. Онон ити сылга Кытай Бааска оҕуруотун биригээдэтигэ рүлэhит буолбута. Оҕуhунан уу баhан оҕуруокка кутара. Липпэлээх бааhынатыгар арааhы бары үүннэрэллэрэ: хортуоска, хаппыыста, моркуоп, оҕурсуу, сэбирдэх табаах уо.д.а. Бэйэтин курдук эмиэ тулаайах Долгунов Баhылай диэн уолу кытта иккиэн уу баhаллара.
Күhүн масс буочукаларга хаппыыста, оҕурсуу тууhуурга кɵмɵлɵhɵллɵрɵ. Хомуур бүппүтүн кэннэ дохуот үллэстиитэ буолара. Колхозтаахтарга хортуоска, хаппыыста туңэтэр буолаллара. Дьон-сэргэ үɵрэллэрэ, астыналлара.
Онтон арыый улааппытын кэннэ колхоз правлениетын быhаарыытынан Булгунньахтаахха сүɵhүгэ от тиэйээччинэн ыыппыттара. Ол саҕана ыанньыксыттарынан Хоютанова Ɵүүнэ, Иванова Маарыйа Уhун Маарыйа, Шарапова Кэтириинэ, Килябитова Мотуруона уо.д.а үлэлииллэрэ. Килябитов Самуил уола Уйбаан-Тоскоону кытта бииргэ үлэлээбиттэрэ. От тиэйэннэр Сэймэлэк, Чɵчɵгɵй фермаларын хааччыйар этилэр. Аҕам сэттэ сыарҕалаах оҕуhу тэҥинэн сэтиилээн от тиэйэрэ уhу. Онон үлэтэ олус таhаарыылаах буолар эбит. Сарсыарда эрдэ халлаан сырдыы илигинэ от тиэйэ барара уонна киэhэ хойут отун фермаларынан кэрийэн сүеккээн кэлэр эбит. Эдэр, хоһуун үлэhити дьоннор олус хайгыыр эбиттэр. Ферма үлэhиттэрэ таҥаhын-сабын ичигэс гына тигэн биэрэр эбиттэр. Ону аҕам олус истиңник санаан кэпсиирэ.
Кэлин оту тракторынан тиэйэр буолбуттара. Онно биир түбэлтэни кэпсээччи. Биирдэ кыhын ыраахха хас да кɵстɵɵх сиргэ от тиэйэ барбыттар. Отторун тиэйэн тɵннɵн истэхтэринэ трактордара алдьанан хаалбыт. Оңосто сатаабыттар да кыайан оңостуба-тахтар. Ыксал буолбут, халлаан хараңаран барбыт. Аҕам уhуну- киэңи толкуйдуу барбакка ылбыт да алдьаммыт трактор чааhын үтүгүннэрэн маhынан кыhан оңорбутунан барбыт. Оңорон бүтэн баран трактордарын эhэргэ санаммыттар. Сотору соҕус кинилэр үɵруулэригэр трактордара эстибит. Дьэ ол кэннэ трактордарын умулуннарбакка бɵhүɵлэги буларга туруммуттар. Түүнү уɵhүн саҕана дьиэлэрин этэңңэ булбуттар. Мүччүргэннээх сырыылара этэңңэ түмүктэммит, отторун фермаҕа илдьибиттэр.
1962 сылтан аҕам болуотунньук буолбута. Тутуу биригээдэтигэр Семенов Бүɵтур, аҕам, Хамаров Баhылай, Кухотов Макар, Иванов Уйбаан-Быычаай, Хабатов Макар үлэлээбиттэрэ.Кинилэр туппут тутуулара эргэ кулууп, эргэ детсад, дьааhыла, гаражтар, картофелехранилище,почта дьиэтэ, хонтуора, Кɵппɵхтɵɵх ферматын дьиэтэ уонна хотоно, Чɵчɵгɵй хотонноро, колхоз чилиэттэригэр 10 олорор дьиэ туппуттара. Бу тутуулар нэhилиэк социальнай-экономическай сайдыытыгар олук буолбуттара. Ону таhынан эргэ оскуола тутуутугар 2000 тахса маhы ойууртан кэрдэн киллэрэн, илииннэн суоран бэлэмнээбиттэрэ.
Маны таhынан Исидор Барахов аатынан совхоhу кытта биир эрдэхтэринэ Карл Маркска кулууп, хонтуора, Намңа, Харбалаахха кулууп, хонтуора, уопсай дьиэлэри уо.д.а суолталаах тутуулары туппуттара.
Кэлин Кэнтик отделениета Yɵдугэй совхоhу кытта биир кэмигэр аҕам ,Гаврильев Алексей Романович, сайынын от кээhиитин биригээдэтин салайарэтэ. Оройуон совхозтарын икки ардыларынааҕы социалистическай куоталаhыыгасылын аайы бастыыр этилэр. Сүрдээх кыайыылаах-хотуулаах уолаттар бу биригээдэҕэ улэлээбиттэрэ. Тракторист-отделение биир бастың тракториhа Иванов Петр Петрович. От түстээччинэн Васильев Василий Митрофанович, кыдамаhыттар Игнатьев Петр Софронович, Самсонов Юрий Васильевич, Самсонов Владимир Васильевич, Прокопьев Павел Васильевич, Николаев Виктор Лазаревич,Спиридонов Петр Петрович, Оюров Анатолий Сергеевич, Алексеев Дмитрий Иванович, Васильев Василий Григорьевич этилэр. Харбааччынан Прокопьев Вадим Васильевич, Еттянов Николай Андреевич үлэлээбиттэрэ.Кыhынын тутуу, оттук маhын элбэхтик кэрдэн нэьилиэги хааччыйаллара.уоннасыарҕа араас кɵрүңүн оңорор этилэр,
Бастыҥ үлэтин иhин социалистическай куоталаhыы кыайыылааҕын аатын, ССКП райкомун, оройуон депутаттарын советын, республика Верховнай Советын грамоталарынан наҕараадаламмыта. Yстэ нэhилиэк Советын депутатынан талыллан үлэлээбитэ. 1976 сыллаахха Москваҕа ВДНХ-ҕа барар чиэскэ тиксибитэ.
Пенсияҕа тахсан баран олорон хаалбатаҕа, оттооhуҥҥа оҕо үлэ-сынньалаҥ лааҕырыгар наставнигынан 6 сыл устата үлэлээбитэ. Лааҕыр солбуллубат начальнигынан Егоров Александр Егоровичтыын бииргэ үлэлээбиттэрэ. «Кэскил» оҕо үлэ-сынньалаң лааҕыра кырдьык да кэскиллээх дьыаланан дьарыктаммыта. Бу лааҕыр Кэнтик нэhилиэгин элбэх оҕотун улэҕэ үɵрэппитэ. Манна сылдьыбыт оҕолор олоххо бэлэмнээх, уопсай улэҕэ кɵхтɵɵх буоларга үерэммиттэрэ. Оҕолор доҕордоhуу, кыраҕа-кыаммакка кɵмɵлɵhүү курдук хаачыстыбаларга уhуллубуттара. Мин аҕам лааҕырын оҕолорун олус сɵбүлүүрэ, оҕолор да кинини олус убаастыыр этилэр. «Yлэ киhини киэргэтэр, үлэ киhини кынаттыыр» диэн этии мин аҕабар, үлэ, тыыл ветерана, Гаврильев Алексей Романовичка олус сɵп түбэhэллэр. Кини 80 сааhын туолар үбүлүɵйугэр улус салалтата үрдүктүк сыаналаан Тыа хаьаайыстыбатын министрин ыйааҕынан «Республика Тыатын хаhаайыстыбатын бочуоттаах ветерана» диэн бэлиэнэн наҕараадаламмыта.
Биhиги оҕолоро, сиэннэрэ аҕабытынан,эhэбитинэн киэн туттабыт, кини сүбэтин-аматын билигин да суохтуубут. Сиэн уолаттарын бэйэтин кытта батыhыннара сылдьан улэҕэ-хамнаска такайбытын сиэннэрэ хаhан да умнубаттар. Түмсэ түстүбүт да «эhэбит инньэ диир этэ, эhэбит маннык гынар этэ» диэн кэпсэл оҥостобут.
Суруйда кыыhа Гаврильева Валентина Алексеевна.
Ахсынньы, 2018 сыл.
