В тылу ковали Победу

 
 
Годы жизни: 1903-1968 гг.

Колхознай совхознай тутуу бэтэрээнэ. Коммунистическай партия чилиэнэ этэ.1939 сыллаахтан 1946 сылга дылы Кулуһуннаах холкуоһугар бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбитэ. Кулуһуннаах колхуос аата уларыйан «Победа» колхуос буолбута. Бу колхуос олоҕор Дмитрий Алексеевич элбэх кылаатын киллэрбитэ. Ону туоһулуур кини аатыгар  Сунтаар  оройуонун дьаьалтатыттан кэлбит элбэх Хайҕал, Махтал суруктар. Дмитрий Алексеевич оройуон хаһыатын кытта ыкса сибээстээх этэ. Ол курдук оройуон «Сталин суола», «Ленинское знамя» хаһыаттарыгар кини ыстатыйаларын өрүү бэчээттииллэрэ. Ол кэмнээҕи ирдэбилинэн үлэ хамыытын, туруоруллубут соруктар туолууларын бэрэсэдээтэл быһыытынан өрүү дьонно сэргэҕэ тиэрдэрэ. (Сыһыарыыта: «Сталин суола», «Ленинское знамя»).

1947 сылтан бэрэссэдээтэлиттэн уурайан баран бирэгэдьииринэн, конюгунан, тутуу бирэгээдэтигэр тутааччынан, колкуоз араас үлэтигэр үлэлээбитэ. Кэлин сааһыран баран совхуозка харабынайынан олохтон барыар дылы үтүө суобастаахтык  үлэлээбитэ.

Кини Аҕа дойду улуу сэриитин кэмигэр бэйэтин сэмэй кылаатын киллэрбитэ. Бу үлэлээбит сылларын үгүс наҕараадалар да туоһулууллар ол курдук: « 1941-1945 сс.» Аҕа дойду улуу сэриитин кэмигэр  үлэҕэ килбиэнин иһин» мэтээлинэн наҕараадалыммыта (Г 320467).

Колхоз председателинэн Федотов Д.А. сэрии сылларыгар  үлэлии олорон мындыр өйдөөх, үчүгэй тэрийээччи быһыытынан биллибит.

  1. Байыаннай нолуогу мэлдьи болдьоҕор толорорун туһунан «Сталин суола» хаһыат 1944 сыллаах олунньу 18 күнүгэр хаһыат №8-гэр «Болдьоҕун иннигэр төлүүллэр диэн ыстатыйатыгар суруллубут. Ол кэмҥэ военнай налогу төлөөбөт киһи сууттанан хаайыыга барар кэмэ этэ. Аҕам салайбыт колхоһуттан оннук хаайыыга баран өлбүт киһи суох этэ диэн дьон махтала улахан.
  2. Үп хомуурун былаанын толорууга, оройуоҥҥа «Эдэр Кулуһуннаах» колхоз инники кирбиигэ сылдьыбыта.
  3. Оройуон иһинэн тэриллибит социалистическай куоталаһыыга кини салайар «Эдэр Кулуһуннаах» колхуоһа бастакылар истэригэр сылдьыбыта. Ол курдук үлэһиттэри депутаттарын Сунтаар орйуоннааҕы Советын исполкомун уонна БСК(б)П райкомун бюротун 1944 сыллааҥҕы алтынньы 21 күннээҕи уураахтарынан сүөһү государство былаанын 100% аһара толортообут колхозтара оройуоннааҕы Бочуот дуоскатыгар киллэрэргэ 12 колхуос иһигэр аҕабыт салайбыт «Эдэр  Кулуһуннааҕа» баар.
  4. Сааскы ыһыыны сөптөөхтүк тэрийии, үрдүк үүнүү олуга буолар диэн мээнэ эппэттэр. Ол курдук хаары тибтэрии, ноһуом киллэрии, күлү хомуйуу,ыһыыга туттуллар техническай бэлэмнээһини сөптөөхтүк тэрийэрэ. 1943 тохсунньу 18 күнэ №5 1 страницаҕа «Биһиги колхозтарбыт бэлэмнэниилэрэ «Сталин суола» хаһыат олунньу 4 күнэ 1943 с.№9, 2 страница «биһиги бастыҥнарбыт» ысчтатыйаҕа «Эдэр Кулуһуннаах» колхуос бастын үлэтин туһунан.

Ыһыыга бэлэмнэнии стахановскай декадаҕа  киирдибит олунньу 4 күнэ 1943 с.№9 2 страница (Эдэр ыччат бригадатын тэрийии, стахановскай декаданы саҕалааһын.

  1. Ыһыы хонууларыгар Верховнай кылаабынай командующай Сталин ыам ыйын 1 күнүнээҕи прикаһынан колхуостаахтар өрө күүрүүлээхтик ыһыыны саҕалаабыттара онно ордук үрдүк көрдөрүүнү «Эдэр Кулуһуннах» колхоз былааны таһынан 9 га бурдугу ыспытын туһунан «Сталин суола» хаһыат 1943 с.ыам ыйын 12 күнэ №27,страница 2, «ыһыы хонууларынан».
  2. Оту оттооһун, хомуур үлэтэ сүөһү иитиитин-сайдыытын быһаарар. Сүөһү аһылыгын бэлэмнээһин, от отттооһунун, сиилэстээһин элбэх үлэни, тэрээһини эрэйэр. Ол курдук хомуурга туттуллар сэби-сэбиргэли бэлэмнээһин, отттуур бригадалары сүүмэрдээһин колхозтаахтар үлэлиир усулуобуйаларын тэрийии, сиилэс дьаамаларын бэлэмнээһин, культурно-маассабай информационнай үлэни былааннааһын ССРС совнаркомун уонна БСК(б) П Киин комитетын оттооһуҥҥа сүбэтин колхозтаахтар интэриэстэрин өрө көтөҕөр сыалтан. «Эдэр Кулуһуннаах колхоз бырабылыанньата сүрүннээн үлэлээбитэ. «Сталин суола» хаһыат №35 1943 г. от ыйын 7 күнэ 1 страницатыгар маннык суруллубут «… аһыыканы утары охсуһуу бу айылҕа алдьархайыгар тэҥнээх, (дьаатынан уонна хорутуунан. Хас биирдии киһиэхэ нуорма тириэрдээһин от ыйын 24 күнэ 1942 с., 2 страница №63.

«Күүстэрин харыстаабаттар» «Эдэр Кулуһуннаах» колхуос чилиэннэрэ Жирков Федор, Иванов Тимофей, Уаров Владимир, Назаров Иван от хомууругар уонна ыһыытыгар  колхуос элбэх чулуу үлэһиттээхтэрин хаһыат страницаларын оройуон үлэлээн иитиллээччилэрэ ааҕан сөҕөн, махтайан билбиттэрэ.

 «Эбэһээтэлэстибэ туолла» балаҕан ыйын 5 күнэ 1942 с. №74. Федотов Д.А. кыайыылаах үлэтин түмүгүн туоһутунан  буолар Саха АССР 20 сыллаах юбилейыгар аналлаах рапора буолар. Алтынньы 25 күнэ 1942 с.№87 «Колхоз председателэ манны таһынан үлэ көрүҥнэрин табыгастаахтык тэрийэр дьоҕурун маннык ыстатыйаттан булан ааҕыахха сөп: Ити курдук бэйэлэрин колхозтарын үчүгэйдик салайар, билинни бириэмэ туруорар көрдөбүллэрин  табатык өйдүүр, бэйэлэтин үлэтин байыаннайдыы тиэмпэнэн  ыытар колхуостар председателлэрэ аҕыйаҕа суохтар. Холобур Тойбохой нэһилиэгинээҕи «Эдэр Кулуһуннаах» колхуос председателэ таб. Федотов Д.А.

Оннооҕор сэрии сылыгар бастакы государствоҕа бурдугу туттарыы былаанын 100% толорор атырдьах ыйын 30 күнэ «Сталин суола» №65  1943 с. Социалистическай куоталаhыы оҥоhуллар этэ. Оройуоннай конкурс усулуобуйата; бэс ыйын 15 күнэ 1945 с.№24, 1 стр. Тэриллибит социалистическай куоталаhыы түмүгэ киhини үөрдэр, биир  дойдулаахтара киэн туттар. Ол курдук: «Конкурс оройуоннааҕы комиссиятыгар «Сталин суола» хаhыакка от ыйын 22 күнэ,№29, 1945 с.

“Дмитрий Алексеевич бэйэтэ социалистическай куоталаhыыга илиинэн от охсууга кыттан 10 хонук устата 23,5 гектары охсон эбэтэр куҥҥэ 2,15 суотайы охсон САССР Республикаҕа кыайыылаах үрдүк аатын ылбыта уонна харчынан бириэмийэлэммитэ уонна «Бочуот Дуоскатыгар» киирбитэ. от ыйын 2 күнэ №27 1948 с. 1948 сылга от хомууругар үлэ үрдүк таhаарыытын иhин массыынанан от оҕустарааччы машинистар, илиинэн охсооччулар от кэбиhээччилэр куоталаhыыларын услуобуйата.

 

Федотов Дмитрий Алексеевич, председатель колхоза «Эдэр Кулуьуннаах».

 

Написал: внук Федотов Сергей Владимирович.

Место рождения: Хочо улууһун Нөөрүктээй нэһилиэгэр төрөөбүтэ
Боевые награды: Г320467 Медаль «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг.»
ПОДЕЛИТЬСЯ СТРАНИЦЕЙ