Араас дьэрэкээн сибэккилээх күп-күөх хонууга кырачаан кыысчаан томтойо хаамар. Биир да былыта суох күөх халлааҥҥа күн уота чэмэлийэ тыгар. Тула уу-чуумпу. Өрүс диэкиттэн сөрүүн тыал илгийэр. Сотору соҕус уу оночотунан айаннаан, билбэт сирдэригэр айаннаан тиийдилэр. Биэрэктэн чугас биир дьиэҕэ киирдилэр. Дьиэ иhигэр сүүнэ улахан үүт сүүрдэр тэрил үлэлии турар. Кыысчааҥҥа барыта сонун, үөрүү-көтүү, таптал, дьол кыыма эрэ тулалыыр, аттыгар сылаас эрэллээх илии баара биллэр…Айылҕа саҥа саһаран эрэр кэмэ… Хантан да кэлбитэ биллибэт вертолет балыыһа иннигэр баар хонууга биирдэ баар буола туһэр. Кырачаан кыысчаан сүрэҕэ толугуруу мөхсөр, иэдээн кэлбитин сэрэйэр…. Сир-дойду биирдэ кураанахсыйа туһэр…Бу барыта мин тус бэйэм олохпор буолбут тугэннэрим… Үс саастаах кыысчааҥҥа аҕатын туһунан бу түгэннэр өйүгэр-сурэҕэр суппэттии хаалбыттар…Ол кэмтэн ыла элбэх хаар уулуннаҕа... Кыысчаан улаатан баран, аҕатын түһүнан ийэтиттэн, дьон кэпсээниттэн элбэҕи истибитэ, билбитэ. Ол кэпсээҥҥэ аҕатын туhунан биир да куhаҕан тылы истибэтэҕэ, кэпсиир дьон бары кэриэтэ үтүө эрэ тылынан ахтан-санаан ааhаллара.Ол истибитин-билбитин билигин аны сурукка тиhэр кэм кэллэҕэ… Оруобуна түөрт уон сыл ааспыт…Мин аҕам, Ким Афанасьевич Винокуров, 1936 сыллаахха Охооноһой (Лохсо) Мөлөкүүрэп уонна Өлөөнө Тарасова дьиэ кэргэнигэр иккис оҕонон күн сирин көрбүтэ. Бииргэ төрөөбүттэрэ: убайа Тарас (1931 с.т.), балта Евдокия (1939 с.т.)Аҕатынан эһэтэ Мэхээлэ –Чооруос тимир ууһа эбитэ үһү. Былыргы олохторо – Былахы сирэ эбит. Мэхээлэ 2 уол, биир кыыс оҕоломмут. Винокуровтар билигин Сайдыынан, Чымынаайынан, Харбалааҕынан тэнийэн олороллор.Ийэтинэн эбээтэ Мотуруона, Сырдаабыттан төрүттээх Тарасовтар кыыстара. Түөрт бииргэ төрөөбүттэр. Соҕотох кыыһа Өлөөнө үс оҕоломмут.Аҕам түөрт кылаас үөрэхтээҕэ. «Томпо» сопхуоска киириэн иннинэ холхуоска быыстала суох үлэтин ыстааhа – 6 сыл. 1956-58 с.с. Камчаткаҕа Советскай Армия кэккэтигэр сулууспалаабыта. «Сырдаабыт» холхуоска, «Томпо», Герой Охлопков аатынан сопхуостарга рабочайынан, сылгыһытынан, хонуу биригэдьииринэн үлэлээбитэ. «Томпо» сопхуоска киириэн иннинэ быыстала суох үлэтин ыстааhа – 6 сыл. 1973 сыллаахха Дьокуускай куоракка совхоз отделениеларын биригэдьиир-управляющайдарын бэлэмниир анал куурсугар үөрэммитэ. 1969-1970 с.с., 1974 сылтан 1976 сылга диэри Томпотооҕу мясомолпромҥа приемщигынан, маастарынан үлэлээбитэ. 1976 сыллаахха VII–с республикатааҕы эт промышленноhын үлэhиттэрин сүбэ-мунньаҕар кыттыыны ылбыта. «Уоппускабар сылдьан, биирдэ эмэ хонтуораҕа сырыттахпына, исписийэлиистэр күө-дьаа үлэ-хамнас тубугун ырытыһа олорор буолаллара. Биригэдьиир К.А. Винокуров тирии хоттуустаах, өттүгэр хонууга кэтэр суумкалаах өрүү Сырдаабыкка отчуттарга дуу, Рыбзаводка ыанньыксыттарга дуу аттанаары тиэтэйэ олороругар тубэһээччибин.» (21 стр.) Экономическай наука доктора В.Р.Дарбасов «Сана Олох ыччаттара» диэн ахтыытыгар («Наукаҕа айаным аргыстара», 2009 с.), мин аҕам туһунан, ити курдук бэлиэтээн турар.…. «Сырдаабыт» биригээдэтэ сирэ-уота арыый да киэҥ уонна өҥнөөх, Аммаларын арыылара хаhан баҕарар үүнүүлээх буоланнар, онуоха эбии күөгэйэр күннэригэр сылдьар элбэх хоодуот үлэhиттээх буолан, от үлэтигэр холкуоска үксүн маҥнайгы миэстэҕэ сылдьара... 1960 сыллаахха сайын отчуттар звеньевойдара Семен Атаков куҥҥэ 1,20-1,30 гектары, Николай Петрович уонна Дмитрий Илларионович Колодезниковтар, Тарас уонна Ким Винокуровтар куҥҥэ 0,80-0,90 гектары охсоллоро хаhыакка тиийэ бэлиэтэммитэ. (Н.С.Николаев, «Мэҥэ-Алдан» 1 кинигэ, 2007 с., 107 стр.)«Егор Саввин, Семен Спиридонович Колодезников, бырааттыы Ким, Тарас Винокуровтар, Василий, Алексей, Анатолий Тарасовтар уонна да атыттар араас сопхуос идэлээх сүрүн үлэhиттэрэ буолан инники кэккэҕэ сылдьыбыттара». (Тарасов Петр Никитич ахтыыта, «Сырдык олоххо тардыспыт «Сырдаабыттар», «Мэҥэ-Алдан» 2 кинигэ, 200 9 с., 150-153 стр.)
Мэҥэ-Алдан биригэдьиирдэрэ: Винокуров Ким Афанасьевич – хонуу биригэдьиирэ, 1971-1973 с.с. араас үлэлэргэ – хонуу үлэтигэр, окко, сылгыга элбэх сылларга звенолары, биригээдэлэри салайбыта, 1973 с. уурайбыта. (үлэтин киниискэтигэр 1974 с. Томпотооҕу мясомолпромҥа үлэҕэ көһөрүллүбүт диэн бэлиэтээhиннээх). (Н.С.Николаев, «Мэҥэ-Алдан» 2 кинигэ, 2009 с., 229 стр.)
Убайа Тарас, балта Евдокия «Сырдаабыт» колхуос биир эмиэ туруу үлэhиттэрин ахсааныгар киирэллэрэ. Тарас холкуоска сылгыhытынан, Евдокия ыанньыксытынан үлэлээбиттэрэ. Евдокия Афанасьевна биир ынахтан үүтү ыаhыҥҥа 1959 с. – 1645 кг, 1961 с. – 1484 кг кирбиини ыла сылдьыбыта («Мэҥэ Алдан» 1 кинигэ, 102 стр.) Бастыҥ үлэтин иhин 1968 с. Кировабад куоракка сынньалаҥ дьиэтигэр күүлэйдээн кэлбитэ.Дьиэ кэргэн альбомун хаартыскалара оччотооҕу кэм күөстүү оргуйа олорор олоҕун үгүһү кэпсиир, туоhулуур. «Сырдаабыт» колхуос эдэр ыччата күргүөмнээх үлэҕэ-хамнаска, общественнай үлэҕэ, уус-уран самодеятельноска куруук көхтөөхтүк кыттара.Бастыҥ үлэтин иhин аҕам 1966 сыллаахха дойду тэбэр сүрэҕэр Москуба куоракка күүлэйдээн кэлбитэ. Хаартыскаттан көрдөххө, бөлөх 22 киһиттэн үс эрэ саха баар. Альбомҥа Кыhыл болуоссакка, Саар-бууска, Саар-куолакал таhыгар бөлөҕүнэн хаартыскаҕа түспүттэрэ баар.1969 сыллаахха ийэбин Светлана Гаврииловна Слепцованы кэргэн ылан ыал буолбуттара. 1971 с. Дьокуускай куораттан оҕо дьиэтиттэн уол оҕону иитэ ылбыттара. Афанасий эдэр сааһыгар суорума суолламмыта. Мин күүтүүлээх оҕо 1973 сыллаахха күн сирин көрбүтүм. Аҕам барахсан үөрүүтэ муҥура суоҕа. Оччолорго Хааандыгаттан «Зарянан» айаннаан кэлбиттэрэ.Аҕам кыаммат-түгэммэт дьоҥҥо, элбэх оҕолоох ыалларга аhынан-таҥаhынан куруук көмөлөһөрө. Сытыары-сымнаҕас, дьоҥҥо тута сөбүлэтэр майгылааҕа. Ханнык баҕарар үлэҕэ дьону түмэ тардар дьоҕурдааҕа.Аҕам барахсан олохтон эрдэ барарын билбиттии, оҕолоругар араас оонньуурдары, сыаналаах малы-салы атыыласпыт эбит. Сорох атыыласпыт мала-сала күн бүгүҥҥэ диэри, бэл оннооҕор үлэлээбит оробуочай остуола кытта баар. 1967 сыллаахха Сырдаабыттан дьонун дьиэтин көтүрэн аҕалан, Коммуна уулуссаҕа туппута. Ол дьиэ Сырдаабыкка саамай элбэх түннүктээх верандалааҕа. Бу дьиэҕэ Ньукуус оҕонньор, Христина Захарова икки кыыhынаан, Настаа эмээхсин, Зоя Степановна Чирикова балтытынаан, дьукаах олоро сылдьыбыттара.Аҕам сырдык мөссүөнэ куруук мин сурэхпэр, өйбөр-санаабар өрүү баар. 2015 с. айылҕа кэрэ маанылаах миэстэтигэр олорон-үлэлээн ааспыт Сырдаабыт дьонугар-сэргэтигэр өйдөбүнньүк бэлиэ туруорбуппут. Сурт кэриэстээх, өтөх теҥүргэстээх диэн ону этэн эрдэхтэрэ….
Кыыhа Елена Винокурова
