Ийэбит аҕата, эһэбит, Василий Наумович Бүлүү уокуругун Ньурба улууһун 1 Малдьаҕар нэһилиэгин ыраах сытар Күндэйэ диэн учаастагар Наум уонна Екатерина Николаевтар дьиэ кэргэттэригэр үһүс оҕонон төрөөбүт. Аҕа дойду сэриитэ саҕаланарыгар 13ээх хороччу улааппыт уол этим диирэ. 1941сыл атырдьах ыйыгар улахан убайа Уйбаан-Сүүтүккэ сэриигэ барбыт уонна 1943 сыл Москва аттынааҕы сэриигэ өлбүтүн “хара суруга” кэлбит, эргиллибэтэх. 1938 сыллаахха эдьиийэ Настаайаҕа уонна күтүөтэ Иванов-Куччугуй Сэмэҥҥэ олорон Маалыкай оскуолатыгар 1 кылааска киирбит. Сайынын дьонугар Күндэйэҕэ тахсан колхоһугар үлэлиир эбит. Бэйэтин суруйан хаалларбытыттан аахтахха 7-8 сааһыттан ийэтинээн кыһынын икки оҕуһунан от-мас тиэһэр, сайынын от-бурдук үлэтигэр тэҥҥэ сылдьар улахан туһа киһитэ эбит.
1941 сыл үөрэх сылын Маалыкайга ыараханнык аһарбытын, бурдук үүммэтэҕин, күтүөтэ Семен Федорович кыра оҕолордооҕуттан ыктаран, аҕата Наҥыын эһэбитин Хорулаҕа таайа Баһылай Алексеевка-Наҥнаска 1942 сыл саҕаланыытыгар илдьэн биэрбит. Таайа Баһылай сатабыллаах салайааччы буолан көмүстээх Алданныын эргинэн, улазаннык хоргуйбакка 1945 сыллаахха сэттэ кылааһы туйгун үөрэнээччинэн бүтэрбит. Ити сыл сайыныгар Кыайыы ыһыаҕар И.В.Сталиҥҥа колхозтаахтар суруктарын ааҕар чиэскэ тиксибитин долгуйа кэпсиирэ.
1945 сыл күһүнүгэр Бүлүү училищетыгар киирэн бэлэмнэнии куурсугар үөрэммит. 1946 сыллаахза 1 кууруска үөрэнэ сырыттаҕына саҥаһа Борускуо дьонугар ыалдьыттыы тиийбитигэр, аччыктыыра тоҥоро бэрдиттэн, Хорулаҕа төннүспүт. “ Оскуола тымныытыттан уруучукабыт суруйбат буолан хаалара. Уопсайга 4-5 оҕо бииргэ суулаһан утуйарьыт, уһааттаах уу тоҥон заалан сууммат этибит. Аһылыкпытыгар сарсыарда биир хамыйах хааһы, биирдэ уобар килиэп оҕото. Эбиэккэ хортуоска, заппыыста уута этэ” диэн ахтыытыгар суруйбут. Ньурбаҕа орто оскуолаҕа үөрэнэр баҕатын таайа толорбокко, колхозка үлэлээн баран, 1947 сыл дьонугар Күндэйэҕэ тахсыбыт.
Ити 1947 сылтан “ Үүнүү күүһэ” колхозка сэтинньи ыйтан суотчутунан үлэтин саҕалаабыт. 1950 сыл эбэбитин Кэтииккэни-Прокопьева Екатерина Григорьевнаны кэргэн ылан, колхоһа бөдөҥсүйэн Малдьаҕарга “ Ленин “ аатынан совхозка киирбит. Онон, 1951 сыл эбээ дойдутугар Нөөлбүктэҕэ көспүттэр. Онно бастаан Сэбиэккэ суруксуттаабыт. Онтон 1 Малдьаҕарынан, Мохулунан биригэдьиирдээбит, бухгалтердаабыт. 1956 сыллаахха Норуоттар тыа хаһаайыстыбатын быыстапкатыгар Москваҕа баран кэлбит. 1957 сыллаахха 2 ый бухгалтерскай двойной системаҕа кууруска үөрэммит. 1958 сыл колхозтар эбии бөдөҥөөн “ Степан Васильев” совхоз тэриллэн, Малдьаҕар отделение буолбут. Эһэбитин бөдөҥсүйбүт совхозка директор Николай Иванович Прокопьев ыҥыран 1960 сылтан плановик-экономиһынан үлэлээбит. Быыһыгар Маалыкай киэһээҥи оскуолатын бүтэрэн аттестат ылбыт.
1964 сылга Дьокуускайга совпартшколаҕа туйгуннук үөрэнэн зоотехник-организатор идэтин ылбыт. Уонна дьэ эһэбит Наумович 1976 сылга дылы “Ст. Васильев” совхозка отделение управляющайынан, биригэдьииринэн, зоотехнигынан, бухгалтерынан, партийнай кабинет сэбиэдиссэйинэн уонна Маалыкайдааҕы сылгы племенной станциятыгар зоотехнигынан бары билиитин-көрүүтүн ууран туран ис сүрэҕиттэн бэпиниилээхтик үлэлээбит. Онтун бэлиэтээн 1969 сыл Москваҕа НХСБгар баран кэлбит, “Коммунистическай үлэ отличнига” бэлиэлээх, “ В.И. Ленин төрөөбүтэ 100 сылыгар килбиэннээх үлэтин иһин” мэтээллээх.
1976-1983 сылларга Госстрах Маалыкайдааҕы отделениетын биригэдьииринэн үлэлээн бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыбыт. Бу үлэтигэр үрдүк көрдөрүүлэрин иһин республиканскай Бочуот Грамоталардаах. Маны таһынан нэһилиэк общественнай олоҕор кыттыһан Норуот хонтуруол пуоһун салайбыт. Ол чиэһинэй, кыһамньылаах үлэтэ сыаналанан ол саҕанааҕы СССР Норуодунай хонтуруолун бэрэссэдээтэлэ Школьников илии баттааһыннаах Грамотатынан бэлиэтэммит.
Олоҕун тиһэх 10 сылын икки хараҕынан көрбөт буолан олорто даҕаны, нэһилиэгин олоҕор кыттыһа, Республика уонна Аан дойду сонунун телевизорынан, радионан, хаһыаттары биһигинэн-сиэннэринэн, аахтаран истэ-билэ олорто. Биир да мунньаҕы, тэрээһиннэри көтүппэккэ сылдьара, ийэбитин сирдьиттэнэн. Онно баран тугу саныырын, наадатын кэпсэтэн туруорсан кэлэрэ. Улахан активнай позициялаах этэ.
Тапталлаах эһээбит ити курдук 1956 сылтан Коммунистическай партия чилиэнэ буолуоҕуттан ханна да үлэлээтин дьиҥ чиэһинэй, бэриниилээх үлэһитинэн үтүө суолун хаалларта, биһиги киэн тутта ахтар киһибит!
Эбэбит Кэтииккэлиин икки оҕону ииттэн үөрэттэрэн үлэһит оҥортообуттара. Уоллара Валерий ЯГУ тутуу инженерин бүтэрэн Сунтаар “Холбос” СМУн салайан үлэлии олорон, баара-суоҕа 39 сааһыгар олохтон туораабыта, кэргэннээх уоллаах. Кыыстара Ирина совхозка икки сыл үлэлээн баран Кемерово куорат культура институтун бүтэрэн библиотекрь идэтин ылбыта, Большой Марха уонна Малдьаҕар библиотекаларыгар үлэлээбитэ, 25 сыл Маалыкай оскуолатыгар библиотекарьдаан пенсияҕа тахсыбыта. Аҕабыт Кыдаанныын икки кыыһы үөрэттэрдилэр, икки сиэннээхтэр. Эһээбит Наумович кэрэ мөссүөнүн умнубаппыт, кэриэстиибит.
Кира Шарина, Лена Ксенофонтова.
2020 с.
