Биһиги аҕабыт, эһэбит, хос эһэбит Максимов Семен Петрович 1919 с. балаҕан ыйын 23 күнүгэр, Мэҥэ-Хаҥалас оройуонугар, Төҥүлүттэн чугас Доллу нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Ийэтэ төрөтөөт, күн сириттэн күрэммитэ. Ол иһин аймахтарыгар иитиллэр. Аҕата Максимов Петр Кузьмич иккиһин кэргэннэнэн куоракка олохсуйар. Төрөппүт аҕата уолун куоракка үөрэттэрэ сылдьыбыта. Онон аҕабыт нууччалыы иҥнибэккэ, холкутук саҥарара.
1941 с. Республиканскай ветеринарнай оскуоланы ситиһиилээхтик бүтэрэр. Сэриигэ ыҥырыллыар дылы төрөөбүт оройуонугар "Коммунист" колхозка ветеринарынан үлэлиир.
1942 с. бэс ыйын 10 күнүгэр Аҕа дойдуну көмүскүүр сэриигэ барар.
Уралга "Юг" диэн станцияҕа тиийэр. Аҕыйах кэм үөрэтэн баран, тус-туспа араартыыллар.
24-с хайыһар батальонугар 5-с ротаҕа санинструкторынан ананар. Калуга, Калинин, Старая Русь, Великие Луки куораттарынан сэриилэһэр.1943 с.муус устар ыйыгар киэһэ Ильмень күөлгэ тиийэллэр. Халлаан сырдыыта күөлү туоруур туһунан бирикээс кэлэр.
Аҕабыт түүнүн улаханнык ыалдьан, Подмосковьеҕа Реутов куоракка госпитальга киирэр. Ол кэнниттэн Суворов орденнаах 7-с гвардейскай Нежинско-Кузбасскай механизированнай корпуска 24-с батальоҥҥа 5-с ротаҕа автоматчигынан сылдьар.
Смоленск, Брянск, Минск, Белая Церковь, Орел куораттары көмүскээһиҥҥэ уоттаах сэриигэ кыттар. Орел куораты көмүскээһиҥҥэ уҥа илиитин харытын уҥуоҕун тоҕо ыттарар, улахан контузияны ылар. Госпитальга ыарахан эпэрээссийэни барар, уһуннук эмтэнэр.
Орел куораты ылыыга "Албан аат" уордьан 3-с степенинэн наҕараадаламмыта. Ийэ дойдутун көмүскэлигэр хорсуннук сэриилэспитин бойобуой наҕараадалара туоһулууллар. Ол курдук, кини түөһүн "Аҕа дойду сэриитин" 1 степеннээх уордьан, "Германияны Кыайыы иһин" уонна да элбэх мэтээллэр киэргэтэллэр. "Үлэ бэтэрээнэ" мэтээл хаһаайына.
Дойдутугар 1944 сыл сааһыгар Аҕа дойду сэриитин 2-с группалаах инбэлиитэ буолан эргиллибитэ.
1944 с., бэс ыйа - Майа ветеринарнай учаастагар ветфельдшер.
1945 - 72 с.с.- Төхтүр, 1 Мэлдьэхси, Табаҕа, Алтан, Хаптаҕай ветеринарнай пуунун сэбиэдиссэйэ.
1944 с. Спиридонова Дария Дмитриевнаны кытта сөбүлэһэн ыал буолар. 9 оҕону төрөтөн, иитэн-үөрэтэн, үлэһит дьон оҥортууллар. 22 сиэннээхтэр, 25 хос сиэннээхтэр.
Күндү аҕабыт, эһэбит, хос эһэбит уоттаах сэрииттэн тыыннаах ордон эргиллэн,  ийэбитин таптаан ыал буолан, биһиэхэ Күн сирин көрдөрбүккэр, киһи-хара оҥорбуккар, бүгүҥҥү күн сырдыгын үөрэ-көтө көрсөрбүтүгэр барҕа махталбытын, уостубат тапталбытын этэбит.
Ийэ дойдуҥ чиэһин, көҥүлүн турууласпытыҥ, кэнэҕэски ыччат кэскилин уһансыбытыҥ үйэ саас тухары өлбөөдүйбэт үтүө холобур буолуоҕа ,хаһан да умнуллуо суоҕа.
Аҕабыт 1985 с. суруйан хаалларбыт ахтыытыттан эдэр ыччакка анаабыт баҕа санаатынан түмүктүүбүт: "...Эһиги кэлэр көлүөнэ ыччаттара бука бары Ийэ дойдугут иһин бэриниилээх буолуҥ. Аҕаларгыт, эһэлэргит суолларын батан, чиэһинэй, эппиэтинэстээх, тылгытыгар турумтуо буолуҥ диэн ис сүрэхтэн баҕарабын".