Егоров Федот Саввич

(1917-1945 гг.)

Призван в Красную Армию в июне 1943 г. В 1945 г. он закончил курсы младших лейтенантов участников войны с Японией. Командир взвода 4-го отдельного дорожно-строительного батальона. Егоров Ф.С. погиб в автомобильной катастрофе в декабре 1945 г.

Егоров Ф.С. родился в 1917 г. в Тогуйском наслега Вилюйского района. Якут. Окончил Вилюйское педучилище. С 1941 г. по февраль 1943 г. был учителем в Чочуйском и Хампинском школах, старшим пионервожатым Тасагарской школы. В 1943 г. избран II секретарем Вилюйского РК ВЛКСМ, Возвращаюсь с фронта , погиб в автмобильной катастрофе в декабре 1945 г.

Убайым Сөдүөт түһүнан.

Биһиги убайбыт Бүлүү улууһун Тоҕус нэһилиэгин киһитэ Егоров Федот Саввич Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмигэр 1943 с. армияҕа баран баран эргиллибэтэҕэ.

Мин убайбын кытта бодоруһуум бэрт тутах этэ. Биһиги дьиэ кэргэн кыаммат ыал буоламмыт, кини кыратыттан Егоров Семен Петрович диэн тастыҥ убайын аахха сылдьыбыта. Биһиэхэ дэҥ таарыйан ааһара. Ол кэллэҕинэ, мин кинини улахан киһи курдук көрөрүм ( убайым миигиттэн лаппа аҕа, 1917 сыллааҕы этэ). Инньэ гынан мин убайбыттан букатын быстах эрэ түгэннэри өйдөөн хаалбыппын. Мин оччотооҕусанаабынан, кини үчүгэйдик уруһудуур курдуга. Үгүстүк аты уруһудаабыт буолар. Онто төбөлүүн, сиэллиин:кутуруктуун аҕам миинэригэр тиэргэҥҥэ аҕалаан баайар «Кэрэ» диэн маҥан ата илэ бэйэтинэн турарын курдук буолара. Ити Сөдүөт оскуолаҕа үөрэнэ киирбитин саҕанааҕы буолуо. Ол кэмҥэ биһигиттэн олох чугас «Хаахынайдаахха» Баһылай Егоров диэн Дьокуускайдааҕы учуутал семинариятын бүтэрбит үөрэхтээх киһи тэрээһиннээх баҕайытык туттан баран, олорбокко хаалларан барбыт дьиэтигэр оскуола аһыллан үлэлии сылдьыбыта. Убайым 14 саастааҕар 1931 с. ол оскуолаҕа киирэн 1-гы кылааһы бүтэрбит. Нөҥүө сылыгар эдьиийим эмиэ онно киирэн үөрэнэн барбытын өйдүүбүн (Эдьиийим Егорова Мария Саввична билигин Бүлүү куоратыгар пенсияҕа олорор).

Убайым Сөдүөт хаһан эмэ биһиэхэ таарыйдаҕына хайаан да туох эмит кэпсээннээх буолара. Онтон мин өйдөөн хаалбытым аҕыйах. Биирдэ хоно кэлэн баран киэһэ: «Убайым Боттоххой оҕонньор оннооҕор табаҕын сиргэ тэлгэтэн көрөр дии, оттон мин кинигэлэрбин тэлгэтиэхтээхпин», - дии –дии кумааҕыларын муостаҕа уурталаан барбыта. Ол убайа оҕонньор балачча табахтанан ( оссотооҕуга сэбирдэҕинэн кииппэлэнэн хаппыт табах атыыланар) үөрбүччэ тэлгэтэн көрдөҕө буолуо. Сөдүөт ону үтүктэн кумааҕынан «баайын» өҥнөн тэнитэн көрбүт быһыыта этэ. Онно туох кинигэлэрдээҕин хантан өйдүөмүй. Төһө элбэх кинигэни тэлгэппитин да өйдөөн хаалбатахпын. Аны биир сырыытыгар көбдьүөрэн ахан киирбитэ: «Бу кэлэн иһэн иккиэннэрин холбуу тутан баран бырахтым эбээт. Күүһүрбүт да эбиппин ээ», - диэн уоллаах кыыһы ааттаабыта. Ол хайа оҕолору эппитин өйдөөбөппүн.

Итинтэн кэлин убайым биһикки көрсүһэрбит эбии сэдэхсийбитэ. 1933 с. аҕабыт өлөн, биһиги ыһыллыбыппыт. Мин нэһилиэк иһинэн гынан баран, тэйиччи олохтоох атын ыалга бэриллибитим (ол иһин Афанасьевпын).

Убайым иккис кылаастан буоллаҕа буолуо, Тааһаҕарга Балаҕаннаах оскуолатыгар үөрэнэ сылдьыбыта, онтон 7-с кылааһы 1938 с. Хампаҕа бүтэрэн, сити сыл Бһлһһ педучилищетыгар киирбитэ. Ону 1941 с. бүтэрэн биир сыл 1 Чочу оскуолатыгар учууталлабыта.

1942 с. мин 7-һи сайыммар дьону эмиэ армияҕа ыҥырыы буолбута. Ону истэн мин Хампаҕа тиийбитим. Бэбиэскэ туппут дьону оскуолаҕа дааҕырдаабыттар этэ. Учууталларым: Н.А. Кондаков (кэлин Советскай Союз геройа), Е.Д. Борисов, Н.В. Алексеев, М. Богданов, директорбыт Н.Г. Габышев – бары бараары сылдьаллара. Барааччылар ортолоругар убайым эмиэ баара, Чочуттан кэлбит этэ. Оскуола таһыгар физкультурнай площадкаҕа барааччылары атаарыы миитинэ буолбута. Онно араҕас курдук үрдүк трибунаҕа тахсан туран Сөдүөт дакылаат оҥорбута. Балачча уһуннук кэпсээбитэ. Онтон мин тиһэх эрэ этиитин өйдөөн хаалбытым: «Онон мин, ити курдук уон биир биричиинэни ааҕан туран, фашистскай Германия кыайтарыа диибин», - диэн түмүктээбитэ. Дакылаатын дьон сөбүлүү истибит быһыылаахтара, кэлин «дьэ үчүгэй да дакылааты оҥорбута ээ» дирр дьоннор бааллара. Убайым хайдах эрэ хотоойу, тахсыылаах тыллаах быһыылааҕа. Оччотооҕу дьон ону сөбүлүүллэрэ. Инньэ гынан Сөдүөт дьон сэҥээрэр киһитэ буолан испитэ.

Ити сыл убайым,, армияҕа барартан сыыйыллан, Хампаҕа учууталлыы сылдьан, райкомол иккис секретээринэн талыллан, Бүлүүгэ киирбитэ. 1943 сыл сааһыгар ыһыы кэмигэр биһиги нэһилиэккэ «Комуннар» колхозка боломуочунайынан (ол сылларга ыһыы, хомуур кэмнэригэр колхоз аайы райком, райсовет бэрэстэбиитэлэ диэн ананара) үлэлээбитэ. Ыһыы кэнниттэн эмиэ армияҕа ыҥырыллыбыт дьону түмэн Хампаҕа тиэрдиэхтээх эбит этэ. Биһигиннэн ааспыттара. Дьэ ити ыҥырыыга убайым армияҕа барбыта. Кинини кытта бииргэ чугас убайбыт (колхоһугар инники бэрэсэдээтэллээн сылдьыбыт) Сивцев Максим Семенович барбыт этэ уонна эмиэ эргиллибэтэҕэ.

Сөдүөт армияҕа тиийэн сэриигэ киирбэтэҕэ, икки сыл кэриҥэ Москва таһыгар Павлово Посадское (дьиҥэр Павловский Посад эбитэ дуу) диэн сиргэ үөрэххэ сылдьыбыта. Офицерскай оскуола буоллаҕа буолуо. Итинтэн миэхэ суруйар этэ. Ол суруктарыгар миигин билиилээх-көрүүлээх буоларга кыһан, «незнающих бъют» диэн уонна дьонтон туораама диэн такайар этэ. Ону кытта педучилище студена эрээригин нууччалыы суруйбаккын, элбэхтик  нууччалыыны аах диирэ.

Сэрии бүтүүтүн диэки убайым суруга кэлбэт буолан хаалта. Кэлин иһиттэххэ, ол саҕана Сөдүөтү хайыы-үйэҕэ Читаҕа сулууспалата аҕалбыттар эбит. Онно кини офицер буолбут буолуохтаах. Учууталым Тарас Ксенофонтович Сивцев Кэбээйигэ үлэлии сылдьан, Читаҕа Кыайыы күнүгэр Сөдүөтү кытта бииргэ сылдьыбыт курдук кэпсээн аһарбыта. Миитиҥҥэ нуучча майор кэнниттэн иккис киһинэн Федот Саввичка тыл биэрэн этиппиттэр. Онно истэн турбут: “Дьэ, этэр да киһи эбит”, - дэһиспиттэрэ диэбитэ. Оччотооҕуга ону мин хайдах, төһө уһуннук бииргэ сылдьыбыттарын сиһилээн ыйыппакка хаалаахтаабыппын.

Читаҕа кэлэн баран убайым биһиэхэ биирдэ да суруйбатаҕа. Ол дьикти. Туохтан оннугун билигин да өйдөөбөппүн. Биһиги уһуннук сүтэрэн эрэр кэбиспиппит. “Өйдөбүннүк” кинигэҕэ 1945 сыл ахсынньыга өлбүтэ диэммит. Хайдах өлбүтэ этиллибэтэх. Өлбүтүн туһунан тутатына туох да биллэрии кэлбэтэҕэ. Ирдэһии эрэ буолбутугар.ю 1946 сыл бүтүүтүн диэки, убайын аахха самолет авариятыгар өлбүтэ диэн хоруйдаан суруйбуттар диэн, мин Кэбээйигэ сылдьан истибитим. Ону биһиги баччааҥҥы диэри кырдьыктана сылдьыбыппыт. Ол гынан оннук буолбатах эбит, Федот Саввич мин көрөн турдахпына, автобус массыынаны кытта анньыһыытыгар түбэһэн өлбүтэ диэн, этэр дьоннор бааллар эбит. Ол дьонтон саахаланыы хайдах буолбутун, төһө киһи түбэспитин, Сөдүөт тута өлбүтү дуу, тыыннаах киһини балыыһаҕа илдьибиттэрин дуу эдьиийбэр, эбэтэр миэхэ төһө кыалларынан суруйалларыгар олус диэн көрдөһөбүн ( г.Вилюйск, Чапаева 25/1 Егоровой М.С.: 677000 г. Якутск, ул. Орджоникидзе, 5, 3В. 4 Афанасьеву П.С.)

Ити курдук биһиги убайбыт Егоров Федот Саввич армияҕа ыҥырыллан бйыаннай сулууспаҕа сылдьан, быстах өлүүгэ түбэһэн, саҥардыы киһи буолан иһэн уҥоҕа да киһилии хараллыбат курдук, олус хомолтолоохтук суох буолбута. Киниэхэ ийэтин тэҥэ буолбут саҥаһа Егорова Анна Васильевна соҕотоҕун хаалан баран, санаан эрэ кэллэр: “мин дьоло суохпар эрдэ суох буолбута”, - диэн аһыытын этэрэ. Ити, дьиҥинэн, Сөдүөккэ чугас дьон, биһиги барыбыт санаабыт этэ.

“кыым” хаһыаттан.

Булуутээ5и Албан аат мусуойун фондатыттан.