Бу мин хос эһээм атырдьах ыйын 19 кунугэр 1919 сыллаахха Чурапчы Кытаанах нэьилиэгэр 4 о5олоох Сидоровтар дьиэ кэргэҥҥэ тереебутэ.
1939 сыллаахха дойдутугар комсомолга секретардыы сылдьан, 30-ча буолан «олохтоох нэьилиэнньэни промышленноска тардыыга» диэн ыцырыынан Дьабарыкы Хайа, Ыныкчаан, Уолчаан уонна да атын бириискэлэргэ улэлээбитэ. Чуолаан таас чох, кыьыл кемус хостооьунугар сылдьыбыттар. Онно улэлиир кэмнэригэр А5а дойдуну кемускуур сэрии са5аламмыта. Хос эьээм бронялаах да буоллар, бастаан ылбатахтарын урдунэн, 1943 с. бэйэтэ кердеьен, фроцца дьэ барбыт.
1945 сыллаахха фашисткай Германияны кыайыы ерегейун кэнниттэн аны, биьиги дойдубут милитаристкай Японияны утары сэриигэ туруммута. «Кун тахсар дойдутун» армията аан дойдуга улахан кутталы уескэппитэ. Вьетнамы, Бирманы ылан Индия5а, Индонезияны, Филиппинары ылан Австралия5а тиийэ суоьаабыта. Ити сыл куьунугэр 1,5 мел. саллааттаах аатырбыт Квантунскай армия Советскай Союз кыраныыссатыгар киэптээн-хааптаан сытара. Бу сэрии ол кэмцэ аан дойдуга биир бастыц армиянан аа5ыллара. Адольф Гитлер хата, Германия Дьоппуонньуйаны кытта чугас олорбото5ор махтанара уьу.
Забайкальскай байыаннай уокурук Чита уобалаьыгар уерэнэн, 2-с нуемэрдээх пулеметчик идэтин ылан Кытай кыраныыссатыгар Илицци фроцца атаарыллыбыттар. Хос эьээм эьээбэр кэпсииринэн маннык:
– Японияны утары сэрии са5аланна диэтилэр. Сталин, Малиновскай бирикээстэрин аахтылар. Ол кун Манчжурия5а (Кытай) киирдибит. Дьэ, биьиги да кууспутун-уохпутун керен сехтум. Ар5ааттан эмиэ сэрии бе5ете кэлбит. Мин полкам Хайлар куораты ылсыыга кыттыбыта.
Дьоппуон техника, танка еттунэн биьиэхэ олох тиийбэт эбит этэ. Ол гынан баран, саллааттара олох хорсун, учугэй сэрииьиттэрин бэлиэтии кербутум. Атын полкалар ыстыыгынан киирсэн, хотторбут сурахтарын истэрбит. Быьа5ынан олус учугэйдик тутталлар. Ол курдук, арай биир сарсыарда аттынаа5ы ротабытыттан туох да сурах иьиллибэт. Разведка тиийэн кербутэ, ылы-чып уьу, харабыллар еле сыталлар. Иьирдьэ киирэн кербуттэрэ, бутун рота 120-150 киьи утуйа сытан бары елбуттэр. Ол тухары биир да киьи уьуктан утарсыбатах, айдаан тардыбатах. Чахчы ниндзялар кэлэн барбыттар.- диэн ахтыытын тумуктээбит.
Мукден хайатын турааьынна улахан сэрии буолбут. Эьээм полката кимэн киирэр сиригэр дьоппуон пулемета элбэх саллааты суулларбыт. Ол иьин биьиэттэрэ кеме5е танка а5албыттар. Танка киирэн естеехтеру ытыалаабыт. Арай икки дьоппуон саллаата пулеметтарын соспутунан танка анныгар киирэ сатаабыттар уьу. Бу саллааттар пулеметтарыгар илиилэрэ сыабынан кэлгиллибиттэр эбит. Кэпсээннэринэн, самурай тыыннаах бэриниэ суохтаах. Кинилэр тыыннаах хаалбыттарыттан хомойоллорун, дьоппуон аармиятын туьэн биэрбиттэрин, харакираламмакка хаалбыттарын кэмсинэллэр эбит. Кытайга олус итии уонна уу кэмчи буолан наьаа эрэйдэммиттэр. Сотору Кыайыы буолан Манчжурияттан тахсыбыттар. Кини чааьыгар балтараа сыл кэрицэ дьоппуон билиэннэйдэрин харабыллааьыцца сылдьыспыт. Билиэннэйдэр кинини монгол дииллэрэ уьу.
Дойдутугар 1947с теннен кэлэн, тереппуттэрэ ыраах Булуцца кеьеруугэ хоргуйан елбуттэрин харааста истибит. Эмиэ урукку улэлээбит сиригэр Дьабарыкы Хайа5а тиийэн шахта5а чох хостообут. Ол сылдьан 28 сааьыгар бэйэтиттэн 10 сыл балыс, 18 саастаах кыыьы билсиьэн ыал буолбут. Ол кыыс – мин хос эбээм Герасимова Вера Филипповна. Кинилэр 6 о5олоруттан бэьис о5олоро мин эьээм-Сидоров Еримей Иванович. Сиэнэ мин ийэм- Марфа Еримеевна.
Иван Николаевич Сидоров 1997сыллаахха, 78 сааьыгар елбутэ.