Хорсун буойуннар Ньукулай уонна Баһылай Колодезниковтар
Иккис уол Баһылай 1924 с. төрүөх, орто уҥуохтаах, бэйэтин лаппа кыанар, иҥиир-ситии киһи этэ. Кини рыбзаводка балыктыы сырыттаҕына 1943 с. армияҕа ыҥырбыттара. Ол кэмҥэ фроҥҥа балаһыанньа арыый холкутаан, эдэр дьону Дальнай Востокка хааллараллара, байыаннай дьыалаҕа үчүгэйдик үөрэтэллэрэ. Резерваҕа стрелок-кавалериһынан сулууспалаабыта, фроҥҥа сүүһүнэн тыһыынча, Бурятия, Монголия мөлүйүөнүнэн аты фроҥҥа ыыппыттар биллэр. Бу үксүгэр хаҥыл, дьиикэй аҥардаах аттары көлүллэр-мииниллэр гына үөрэтиэххэ наада этэ, ол элбэх үлэни-сыраны эрэйэрэ. биир улахан кыргыһыыларга сылдьыбыт генерал ахтыыларын түбэһэн аахпытым. Онно кини монгол (саха) аттарын олус хайҕаабыт этэ.
Бу олус тулуурдаах, өйдөөх сылгылар этилэр диэн бэлиэтиир. Бомбалааһыҥҥа, күүстээх ытыалаһыыга түбэстэхтэринэ хас да аты холбуу баайан баран ыытан кэбиһэллэр, аттар бэйэлэрэ аппа сири булан саһаллар эбит. Ытыалааһын бүттэҕинэ кистэһэ-кистэһэ дьонноругар сырсан кэлэллэрэ үһү. Тымныыны, хаардаах силлиэни тулуйалларынан ураты буолаллара, кыһын уута суох, хаары сиэн, оту туйахтарынан хаһан аһаан сылдьаллара диэн сөҕөн-махтайан ахтар. Оннук ханнык да бөдөҥ нуучча, немец аттара тулуйбаттар, сотору охтон хаалаллар эбит. Түмүгэр, бу кыра уҥуохтаах, ол эрээри күүстээх, өйдөөх, оһуобай тулуурдаах, дьиҥнээх буойун аттарга пааматынньык туруоруохха наада диэбит. Баһылай кэлин 1945 с. Сахалиҥҥа Корсаков куоракка стройбакка сылдьыбыта, 1950 с. демобилизацияламмыта. «Германияны кыайыы иһин», «Советскай Армия 30 сыла», «Муора пехотатын 30 сыла» уонна юбилейнай мэтээллэринэн наҕараадаламмыта.Баһылай Чымнаайыттан Ылдьаана Терентьевнаны кытта холбоһон сэттэ оҕону төрөтөн улаатыннарбыттара.
Икки кыыһа Шура, Клава кэргэннээх-оҕолоох, дьиэлээх-уоттаах дьон. Шура элбэх сыл бэрэдэбиэһинэн үлэлээтэ, опыттаах, сыаналанар үлэһит. Оттон Клава детсад үлэһитэ. Уолаттар аҕаларын ууһаан үлэһит бөҕөлөр, сатаабатахтара-кыайбатахтара суох. Баһылай сылгы сүөһүнү үчүгэйдик билэр, сылгыга олус сыстаҕас, ханнык баҕарар сылгыны сатаан сыһытар, айылҕаттан айдарыылаах сылгыһыт этэ. Кини түөрт уолаттарын эмиэ сылгыһыт идэтигэр кыраларыттан уһуйбута. Улахан уол Баһылай сопхуос бастыҥ, чөмпүйүөн сылгыһыта этэ. Кини кулун дьыалабыай тахсыытын 75-84% тиэрдибитэ. 1989 с. Баһылай үһүө буолан 212 биэттэн 200 кулуну ыһан уһулуччу үрдүк ситиһиилэммиттэрэ.
Билигин уолаттар Баһылай, Даниил, Толя, Коля аныгы кэм ирдэбилинэн сылгы иитэр «Сырдаабыт» бааһынай хаһаайыстыбаны тэринэн үлэлииллэр. Кинилэр бэйэлэрин сүүсчэкэ сылгыларын ылан, сайыннары-кыһыннары көрө-истэ, маныы сылдьаллар, дьон махталын ылаллар. Сайын аайы сылгыларын Амма төрдүн хочотугар таһааран, сылгы базата тэринэн, талыы-талба сыһыыларга мэччитэн өрүү элбэх төрүөҕү ылаллар, сылгыларын төлөһүтэллэр. Дьүккүөрдээх үлэ түмүгэр хаһаайыстыба билигин бигэтик атаҕар турда, сылгы базалаахтар, сөптөөх техникалаахтар. Биллиилээх кыраайы үөрэтээччи, учуутал П.Р. Дарбасов ааҕарынан, бу удьуор сылгыһыт Колодезниковтар сылгы иитиитинэн дьарыктаммыттара 130 сыл буолбут эбит. Баһылай уолунаан Васялыын саха сылгытын баайан элбэхтэ ыһыахтарга кытталлара, билигин аҕалара сөбүлүүр, саха бу төрүт дьарыгын-үгэһин уолаттара салгыыллар. Баһылай Дайыылабыс көнө-холку майгылааҕа, сороҕор мүчүк гынан күлэн-дьээбэлэнэн ылар үгэстээҕэ, үтүө-мааны киһи этэ. Баһылай сэрии саҕанааҕы дьарҕалара бэргээн, өрдөөҥҥүтэ ылбыт ыарахан эчэйиитэ көбөн, уһуннук ыалдьан 2010 с. олохтон барбыта.
А.Захаров. Хорсун буойуннар Ньукулай уонна Баһылай Колодезниковтар
/«Сырдаабыппыт –сырдык, сылаас өйдөбүлбүт” (хомуйан оҥордо С.А.Винокурова), -Дьокуускай, 2017 с., 148-149 стр.
