1948 сыллаахха, мин бэһис кылааска үөрэнэр кэммэр, учууталбыт, сэрии кыттыылааҕа Петр Михайлович Колодезников: «Сэрии кэмигэр биир саллаат таҥаһын, саатын, гранаталарын, ботуруоннарын, противогаһын уо.д.а. холбоотоххо барыта 32 киилэ таһаҕастаах сүүрэ сылдьан ытыалаһара. Арай биирдэ биһиги көбүс-көнө хонууга сытан эрэ ытыалаһарга күһэллибиппит. Өстөөх хойуутук ытара, турбут киһи өлөн иһэрэ. Мин аттыбар сытар саллаат эт илиитинэн бэйэтэ тимирэр гына окуопа хастыбыт этэ. Кини оннук эрэйгэ лаппаакытын сүтэрбит буолан түбэспитэ. Сэриигэ киһи кыл-мүччү тыыннаах хаалааччы. Мин биирдэ ытыалаһыы кэмигэр, ат буолан окуопабар киирэн истэхпинэ, бинтиэпкэм маһын үлтү ыппыттара»,- диэн кэпсээбитин умнубаппын.Таптыыр, убаастыыр учууталбыт Петр Михайлович 1919 сыллаахха Мэҥэ-Алдаҥҥа Амма өрүс төрдүгэр Сырдаабыт диэн сиргэ төрөөбүт. Мэҥэ-Алдаҥҥа түөрт, онтон Кириэс-Халдьаайыга сэттэ кылааһы бүтэрээт, учууталлар курстарыгар үөрэнэн, Саһыл начальнай оскуолатыгар учууталынан үлэлээбит. Нөҥүө сылыгар учуутал техникумугар үөрэнэ бараары, атын үөрэххэ барар баҕалаах ыччаттардыын Кириэс-Халдьаайы биэрэгэр борохуоттары 15 күн кэтэһэн, тиһэҕэр үс баржаны соспут борохуот тохтоон, өссө биэс күн айаннаан, Дьокуускайга хойутаан тиийбиттэр. Педучилищеҕа үөрэххэ ылыы бүппүт, ол иһин өрүс училищетыгар экзаменнары үчүгэйдик туттаран киирбит. Бастакы курс кэнниттэн практикаҕа мотуруостаан төннүүлэригэр, күһүн 20 устудьуоҥҥа Кыһыл армияҕа ыҥырар бэбиэскэ кэлэн сытар. Ити 1940 сыллаахха этэ.Петр Забайкальеҕа биир сыл сулууспалаабытын кэннэ сэрии саҕаламмыта. Кини Даурияҕа саҥа тэриллибит кавалерийскай дивизияҕа ананар. 1942 сыллаахха эшелонунан арҕаа илдьэн, Смоленскай уобаласка сүөкээбиттэр. Ол кэмтэн аттаах сэриигэ бэлэмнэнии таһынан «Максим» станковай пулемету баһылааһыҥҥа иккис нүөмэринэн сылдьыбыт. Оччолорго пулемет расчета сэттэ киһиттэн турара.1943 сыл олунньутугар дивизия фроҥҥа тиийбит. Сэриилэһии саҕаланан, элбэх өлүүлээх-сүтүүлээх, мүччүргэннээх күннэр үүммүттэр, хас да ый кэнниттэн дивизия аҕыйах хонуктаах сынньалаҥҥа тохтообут. Сотору сэрии салҕанан барбыт. Хамандыыра Петры связнойунан анаабыт кэмигэр, биирдэ дивизия ыстаабыгар үс кириэстээх, ол аата наһаа ыксаллаах бакыаты ыыппыттар. Сержант эрэллээх атын үрдүгэр түһэн, көнө хонуунан ыстаннарбыт. Чугаһаан истэҕинэ, өстөөх самолеттара харса суох буомбалаабыттар. Ол кэмҥэ атынаан буомба тоҕо тэппит дьааматыгар сытан биэрэн быыһаммыттар.
Бакыаты этэҥҥэ туттаран төннөөрү сырыттаҕына, өстөөхтөр отучча самолетунан иккиһин буомбалаан, биһиэттэрэ зенитнэй артиллериянан харса суох ытыалааннар, сир-халлаан ньиргийэ олорбут. Атынаан аппаҕа кирийэн сыппыттар. Буорун-сыыһын тэбэнэн турбута – аттыгар хаарыаннаах ата төбөтүгэр уонна моонньугар таптаран, өлөрдүү мөхсө сытара. Хаһан да хайыай, сержант аһаҕас хонуунан 12 биэрэстэлээх бэйэтин полкатыгар сүүрбүт. Суолун ортолоон эрдэҕинэ, немец истребителэ намыһаҕынан ааһан иһэн, пулеметунан ытыалаабыт да таппатах. Сержант бойобуой атын үүнүн уонна ыҥыырын илдьэ кэлбитин көрөн, полк хамандыыра сөхпүт уонна: «Бу сахалар олус да көнө дьон быһыылааххыт…»- диэн саҥа аллайбыт. Бу түбэлтэ 1943 сыллаахха атырдьах ыйын 19 күнүгэр Тула уобалаһыгар буолбут. Ити түрүлүөҥҥэ элбэх буойун уонна дивизия хамандыыра генерал Суржиков өлбүттэр, үгүс киһи бааһырбыт.Петр Михайлович уоттаах сэриигэ уһуннук сылдьан өлүүнү-сүтүүнү элбэхтик көрсүбүт. Биирдэ үс сүүсчэкэ буолан өстөөх бөҕөргөтүнүүтүн тоҕо көтөр сорудахтаах атаакаҕа киирбиттэр. Икки өттүттэн кырыктаах кыргыһыы буолбут. Уотунан уһуурар өстөөх траншеятыгар уонтан эрэ тахса хаамыы чугаһаан баран, кини сырдык-хараҥа быыһыгар охтубут. Өйдөнөн кэлбитэ – күн киэһэрбит, тула барыта өлүк… Чугас хамандыыра младшай лейтенант сытаахтыыра. Петры өлбүтүнэн ааҕан хаалларан кэбиспиттэр. Кини кэлин им-балай хараҥаҕа бэйэтин дьонугар сыыллан тахсыбыт. Кэлин билбитэ – били 300-чэкэ киһиттэн 27 эрэ буолан ордубут этилэрэ.Ол кэнниттэн хамандыыра Петры расчет баһылыгынан анаабыт. Сотору кавалерийскай дивизия кыраныыссаны туораан, Румынияны, Чехословакияны, Венгрияны, Австрияны босхолооһуҥҥа кыттыбыт. Биир дьиктитэ баар – ол сылдьан кыайыы буолбут сураҕын хас да хонон баран истибиттэр.Кырдьаҕас саллаат: “Кавалерия ойуурдаах сирдэргэ сэриилэһэргэ табыгастаах сылгылары илдьэ кэлбиттэр. Ол сылгылары билиэннэй немецтэр, румыннар, венгрдэр көрөллөр эбиттэр”, - диирэ.Сэрии саҕаланыаҕыттан бүтүөр диэри элбэх хаан тохтуулаах, өлүүлээх-сүтүүлээх кыргыһыыларга кыттыбыт, сүүһүнэн төгүл өлөр-тиллэр күчүмэҕэйдэргэ, өстөөх төгүрүктээһиниттэн төлө көтүү курдук мүччүргэннээх сырыыларга түбэспит сержант-кавалерист биирдэ эрэ бааһырбыт, контузияламмыт. Төрөөбүт Сырдаабытыгар 1946 сыллаахха Албан Аат орден үһүс степеннээх, Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии орденнаах, Будапеһы ылыы, Праганы босхолооһун, фашистскай Германияны кыайыы иһин мэтээллэрдээх эргиллибит.Кэлин учууталлыы сылдьан, педучилищены бүтэрэн, олоҕун 58 сылын оҕону иитиигэ, үөрэтиигэ анаабыта. Сэрииттэн кэлээт, сотору учуутал Степанида Васильевналыын ыал буолан, лоп курдук 50 сыл бииргэ олорор, биэс оҕону төрөтөн улаатыннарар, барыларын бэйэлэрин курдук учуутал оҥортуур, сиэннэри, хос сиэннэри көрөр, таптыыр дьолун билбиттэрэ.Петр Михайлович Колодезников Саха Республикатын үтүөлээх учуутала, Таатта улууһун бочуоттаах гражданина, билигин Таатта улууһун Уус-Таатта бөһүөлэгэр олорор.Сэрии бүппүтүн кэннэ мин аҕам: «Алаадьы Мэхээлэ дьоллоох киһи эбит, уолаттара Бүөтүр уонна Уйбаан сэрииттэн тыыннаах эргиллибиттэр, оттон биһиги Дьөгүөрэптэрбит – Өлөксөй, Дьөгүөр, Баһылай төрөөбүт Дабаччымаларыгар үһүөн эргиллибэтилэр»,- диэхтээбитэ.
П.Р.Дарбасов, 2004 сыл//«Сырдаабыппыт –сырдык, сылаас өйдөбүлбүт” (хомуйан оҥордо С.А.Винокурова), -Дьокуускай, 2017 с. 20-21 стр.
