Герасимов Гаврил Афанасьевич аҕата Герасимов Афанасий Данилович, ийэтэ Пономарева Елена Алексеевна. Сэрии саҕаламмытыгар кини 14 саастаах. Ол сыллары маннык ахтан суруйбута:
« Аҕа дойду сэриитин кэмигэр мин бэһис кылааһы бүтэрбитим. Төгүрүк тулаайах хааламмын таайбар Пономарев Софрон Алексеевичка иитиллэ кэлбитим, таайым оччотооҕуга II Мэлдьэхси нэһилиэгэ, «Сардаҥа» колхоз чилиэнэ этэ. Мин киниэхэ 1940 cыл саас кулун тутарга кэлбитим. Аҕам өлөн, балтыбынаан икки аҥыы барбыппыт. Кини эдьиийбитигэр Шарина Мария Яковлевнаҕа, кини оччотооҕуга “Революция” колхоз ыанньыксыта этэ. Мин таайдарбар кэлэн баран Томтор сэттэ кылаастаах оскуолатыгар ол дьыл төрдүс кылааһы бүтэрбитим. Оттон ийэм мин сэттэ саастаахпар 1934 cыллаахха өлбүтэ.
1941 cыллаахха бэс ыйын 22 күнүгэр фашисткай Германия Советскай Союзка, төһө эмэ хардарыта сэриилэспэт дуогабардаах олорон, уоран саба түспүтэ. Ол иннинэ Европа государстволарын сэриилээн ылан баран, таанкаларынан, самолеттарынан соһуччу түһэн элбэх сири сабардаан ылбыта. Ити кэмҥэ мин үөрэхпин бүтэрэн, окко киирээри сырыттахпына сэрии буолла диэн араадьыйа эттэ диэтилэр, соһуйуу бөҕө буолла. Ол сайын Кытарах арыыга от мустарааччынан ат кыраабылыгар үлэлээтим. Атынан от мустарарга биригэдьиирим Харитонов Дмитрий Сергеевич үөрэппитэ. От мустарааччылар иккиэ этибит, биирим эмиэ мин курдук оскуола оҕото Пономарев Дима этэ. Бу Кытарах арыы биригээдэтигэр сайыны быһа, күһүн оскуола аһыллыар диэри үлэлээбиппит. Оҕолор биһиги аанньа утуйбат буолан, кумаар да утуппат, күнүһүн үлэлии сылдьан утуктуур буоларбыт. Мин биирдэ утуктаан Бэс төрдө диэн сиргэ ат кыраабылын иһигэр түһэн, оту кытта бииргэ эриллэ сырыттахпына, бугуллааччы дьахталлар көрөн аппын тохтотон, хостоон таһаарбыттара. Хата туохпун да өлөрбөтөхпүн, көннөрү онон-манан ыалдьыбыт этим. Турдум да үлэлээбитинэн бардаҕым дии. Күһүн оскуола аһыллыытыгар атырдьах ыйын 31 күнүгэр уураттылар, сарсыныгар оскуолабар 6 кылааска үөрэнэ бардым.
Ол кыһын Кытарах арыы арҕаа саҕатыгар Аадьы Баһылай дьиэтигэр кыстаабыппыт. Онтон оскуолабыт түөрт биэрэстэ буолуо. Онно сатыы сылдьабыт. Биир дьиэттэн үс оҕо этибит. Мин, Атласов Толя, Шарина Марина буолан. Биһиги хоту өттүбүтүгэр тыаттан «Социализм» колхозтан сүөһүлэригэр от сиэтээри көһөн киирбиттэрэ, онно алтыска үөрэнэр Габышев Миша, Габышев Кирилл кэлбиттэрэ, кинилэри кытта аргыстаһан сылдьар этибит. Мин үөрэхпэр куруук ударник буоларым. Ол сыл эмиэ алтыс кылааспын эмиэ ударнигынан бүтэрбитим. Сайын 1942 cыллаахха армияҕа ылыы массовайдык барбыта, Томтортон элбэх киһи ыҥырыллыбыта. Оттон 1941сыллаахха сэрии буоларын кытта мин билэрбинэн Сардаҥа колхоз председателэ Макаров Егор Егорович, совет председателэ Дьокуускайдааҕы национальнай военнай оскуоланы бүтэрбит Харитонов Дмитрий Матвеевич барбыттара. Колхоз председателинэн Кычкин Гаврил Иванович үлэлии кэлбитэ. Ол сайын эмиэ от мустарааччынан Бэстээх арыы соҕуруу баһыгар үлэлээбитим. Онно миигин кытта бииргэ от мустара сылдьар Иванов Кирилл уон аҕыс саастаах уол эмиэ армияҕа барбыта. Ити барбыт дьон эргиллибэтэхтэрэ. Алтыс кылааска миигин математикаҕа үөрэппит убаастыыр учууталым Попов Иосиф Васильевич эмиэ армияҕа барбыта, тиийэн ол 1943 сыл күһүн Москва аннынааҕы кыргыһыыга геройдуу охтубут. Ол сайын биригэдьиирбит армияҕа баран, кини оннугар Ошустанов Федот Гаврильевич диэн үөрэҕэ суох кырдьаҕас оҕонньору, урут советскай былаас олохтоноругар совет председателинэн үлэлии сылдьыбыт убаастанар киһини биригэдьиир оҥорбуттара, онно миигин суруксутунан, учуотчутунан анаан үлэлэппиттэрэ. Үлэни Федот Гаврильевич дьаһайар, мин буоллаҕына күн аайы төһө сири оҕустарбыттарын, мустарбыттарын мээрэйдээн га-тыгар таһааран суруйан иһэрим, онон көлөһүн күнүн ааҕарым, ону таһынан сайын устата хас киилэ эти, суораты, арыыны онтон да атын аһы учуоттуур этим. Оннук оскуола аһыллыар диэри үлэлээбитим. 1942 сыл сайын таайым Пономарев С.А. эмиэ армияҕа барар. Мин саҥаспынаан уонна биир кыра уол оҕолоох хаалабыт. Саҥаһым үлэлээбэт, ыарыһах, оҕотун көрөрө да сөп курдук.Оскуолабытыгар эмиэ Кытарах арыы арҕаа саҕатыттан сылдьабыт. Күһүн аспыт бүтэн, аччыктыыбыт, аҥардас уунан, чэйинэн, биир ынахпыт үүтүнэн сылдьабыт. Сарсыарда оскуолаҕа баран иһэн, арыт үөрэх кэнниттэн төннөн иһэн арыы саҕатыгар үүммүт хаптаҕаһы сиирбит. Оннук сырыттахпына миигин интернакка ыллылар, онно дьэ тото –хана аһаан киһи буоллаҕым. Интернат аһыллыбатаҕа буоллар хоргуйан өлүө эбитим буолуо. Ол кыһын аччыктаабытым содулугар саас атаҕым иһэр буолан, кыайан хаампат буолан атынан тиэллэ сылдьыбытым. Интернаппыт Суола үрэх төрдүгэр баара, оскуолаттан үс километр тэйиччи, онно миигин бастакы кылаас оҕолорун кытта атынан тиэйэр этилэр. Онно биһигини Шарина Анастасия , Шарин Сергей Петрович кэргэнэ, тиэйэрэ. Оннук эрэйдэнэн алтыс кылааһы ударнигынан бүтэрбитим. Сайынын колхозпар итии аһылыктаах биригээдэҕэ окко үлэлээбитим. Бу сырыыга от оҕустарар массыынаҕа үлэлээбитим. Косилканан от оҕустарааччылар биһиги биригээдэҕэ төрдүө этибит, Свинобоев Николай Дмитриевич II диэн оҕонньор киһи, Олесова Александра, саастаах дьахтар, Сотников Вася училище студена, мин буолан үлэлээбиппит. Элбэх сири оҕустарбыппыт – Дааҕыдыны, Кытарах арыыны барытын, Саҥа арыыны, Куоҕастааҕы.
Балаҕан ыйын 1 күнүгэр сэттис кылааска үөрэнэ киирдибит. Бу сыл эмиэ интернакка олорон үөрэнним. Оскуолаҕа үөрэнэр кэммитигэр, оскуола маһын бэлэмнииргэ саһаан эрбиир этибит, саас бэһис кылаастан үрдүкү оҕолор өрөбүллэргэ, сааскы уһун өрөбүл устата тыаҕа тахсан субуотунньуктуурбут. Кылаас аайы сорудах бэриллэр этэ, ону хайаан да толорон тэйэрбит, кыһын оскуолабыт тымныйдаҕына хаарынан сыбыырбыт, ол да үрдүнэн оскуолабыт тымныы, истээх таҥастаах, суруйар чэрэниилэбит арыт тоҥон хаалара, оччоҕо илиибитигэр ириэрэ-ириэрэ суруйарбыт, ол үрдүнэн биир да күн үөрэҕи тохтоппот этилэр.
Сэттис кылааһы эмиэ ударнигынан бүтэрбитим, саас бурдук ыһыытыгар биһигини сэттис кылаас уолаттарын паара атынан булуугунан сир тиэртэртилэр. Күтэрдээх диэн алааска хоно сылдьан үлэлээбиппит. Дьон армияҕа баран үлэһит илии тиийбэт буолан аҕыйах оҕонньоттору кытта биһигини таһааран улэлэтэр этилэр. Хата оҕонньоттор субэлээн, үөрэтэн биэрэллэрэ. Онон үлэ күүскэ барара, эмиэ сарсыарда эрдэттэн киэһэ хойукка диэри үлэлиирбит. Ол сайын эмиэ от үлэтигэр косилканан от оҕустарааччы, хайы үйэ уоппуттаах үлэһит буоллаҕым дии, иккис сылбар. Онно эмиэ төрдүө үлэлээбиппит- эмиэ Свинобоев Н.Д.II, Олесова А, Ноговицын Петр Дмитриевич, мин буолан. Ол сайын эмиэ элбэх сири оҕустарбыппыт- Дааҕыды, Нүһэлтэй, Саҥа арыы, Бэстээх арыы аҥарыттан хоту өттө. Онно күһүөрү аттарбыт ыраннар, Ноговицын Петрдыын сиртэн тутан киллэрэн байтаһын соноҕостору косилкаҕа айааһаабыппыт. Киэһээтин, айаас аттар сылайбыттарын кэннэ, өссө миинэ үөрэтэрбит. Ити курдук от үлэтэ бүтүөр диэри үлэлээбиппит.
Күһүн балаҕан ыйын 17 күнүттэн Томтор Кытарах арыытыттан сатыы Аллараа Бэстээххэ куоракка киирэн үөрэнээри барбытым. Ол киирэммин Сотников Василий Григорьевич, педучилищега үөрэнэр, эмиэ Томтор оскуолатын бүтэрбит студент көмөтүнэн педучилищега библиотечнай отделениеҕа миэстэ баар буолан экзамена суох ылыллыбытым. Мин алтыс кылаастан ыла математиканы үөрэтэр учуутал буолуом диэн баҕа санаалааҕым. Онон ол училищеҕа киирбитим да, школьнай отделение туолан хаалан библиотечнайга киирбитим, бастакы курс кэнниттэн школьнайга көһүөм диэн. Ол табыллыбатаҕа, 1944 сыл саас муус устар са5ана, 1-2 курс студеннарын барытын биир ыйдаах курска үөрэтэн баран, тыаларга улэһит суох буолла, культура үлэһитинэн ыытабыт диэн матыыптаан ол курска үөрэппиттэрэ. Ол курстан сөбүлээбэккэ, күрээн тыаҕа тахсан, Томторбор «Сардаҥа» колхозка үлэлээбитим. Онон колхозка 1944 cыл муус устартан 1945 сыл атырдьах ыйын ортотугар диэри үлэлээбитим. Саас араас үлэҕэ, бурдук ыһыытыгар, от оҕустарыытыгар. Күһүн 1944 сылтан саас 1945 сыллаахха диэри колхоз бухгалтериятыгар суоччут көмөлөһөөччүтүнэн, онтон 1945 cыл сааһыгар кладовщигынан үлэлээн эрдэхпинэ, всеобучка военнай үөрэххэ Майаҕа ыыппыттара, аны онно үөрэнэ сырыттахпына, бурдук ыһыыта хаайтарда диэн, военкоматтан көрдөһөн, көҥүллэтэн ыҥыран ылбыттара. Ол киирэммин, кладовщик буоларым быһыытынан, ыскылааттан ыһыы бурдугун биэрэн, ыһыыны ыыппыттара. Ол сырыттахпына Кыайыы буолла диэн сурах кэллэ, аны ону бырааһынньыктааһын буолла. Ол бырааһынньык бэлэмигэр эмиэ сүүрүү-көтүү буолла. Дьон-сэргэ кыайыыны олус үөрэн-көтөн көрсүбүттэрэ. Бырааһынньык наһаа үчүгэйдик ааспыта, үөрүү-көтүү, көр-күлүү, дьоммут сэрииттэн эргиллэн кэлиэхтэрэ диэн эрэл улаатта, үлэ-хамнас дьэ ньиргиччи барыа диэтилэр. 1945 сыл Кыайыы ыһыаҕа буолла, онно эмиэ бэлэмнэнии, үөрүү-көтүү. Армияттан дьоннор кэллилэр
Ол сайын аны от үлэтигэр биригэдьиир оҥордулар. Ол биригэрдьиирдии сылдьан атырдьах ыйыгар үөрэххэ барабын диэн заявление биэрэн, колхоз правлениетын быһаарыытынан уурайбытым. Биригэдьиирбиттэн уурайан баран, үөрэххэ барбытым.”
Сэрии кэнниттэн 1950 сыллаахха Дьокуускайдааҕы учительскай институт, 1972 сыллаахха Саха государственнай университет математика салаатын үөрэнэн бүтэрэн 38 сыл устата өр сылга үөрэҕирии салаатыгар ситиһиилээхтик улэлээбитэ. Онтон 25 сылын Майа орто оскуолатыгар математика учууталынан, учууталлар партийнай тэрилтэлэрин секретарынан үтүө суобастаактык үлэлээбитэ. Ол курдук 1970 сыл «Ленин 100 сааһын туолар үбүлүөйүнэн килбиэннээх үлэтин иһин” мэтээлинэн, 1977 сыл «РСФРС үөрэҕириитин туйгунун” знагынан, «Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии 1941-1945 сс. килбиэннээх үлэтин иһин» мэтээлинэн, “Майа бочуоттаах олохтооҕун» знагынан наҕараадаламмыта. Саха Республикатын Үөрэҕирии министерствотын иһинэн бэчээттэммит «Педагогическая энциклопедия» кинигэ 5-с томугар киллэриллибитэ.
