Ийэм үлэ, тыыл ветерана Васильева Марфа Петровна

(01.04.1929-23.04.2005)

Уоттаах улуу сэрии кэмигэр оҕо буолан сылдьыбыттар Улуу Кыайыыны төһө сорунан-муҥунан кэлбитин харахтарын уутунан, сэрии сылларын ыар сүгэһэрэ кинилэр дьарамай санныларыгар сүктэриллибитинэн билэн кэллэхтэрэ. Иитэр-аһатар, араҥаччылыыр аҕалар, убайдар сэриигэ кыргыһар кэмнэригэр саҥардыы тыллан эрэр оҕолор аҕам саастаах дьону кытары тэҥҥэ «Барыта-фронт туьугар, барыта-Кыайыы туһугар” ыҥырыынан сарсыарда күн тахсыытыттан киэһэ им балай буолуор диэри  тэбис-тэҥҥэ үлэлииллэрэ.

Мин ийэм Васильева Марфа Петровна, 1929 сыллаах төрүөх,  ол сылларга баара-суоҕа 12 саастааҕар син эмиэ бэйэтин биир саастыылаахтарын курдук, сэрии фронугар барбыттары солбуйан, тоҥору-хатары, аччыктыыры-хоргуйары тулуйан колхуос үлэтигэр үлэлээбиттэрэ. Быдай оскуолатыгар 4 кылааһы бүтэрэн баран Майа оскуолатыгар 5-с кылааска үөрэнэн иһэн, ол сылларга ас-таҥас тиийбэтинэн уурайбыт уонна «Буденнай» колхозка оҕо эрдэҕиттэн үлэлээбит. 1941с. Аҕа дойду сэриитэ саҕаланан нэһилиэктэн элбэх киһи фроҥҥа ыҥырыллыбыттар. Сэрии сылларыгар тыыл сэрии бэрээдэгэр чугаһатыллан үлэҕэ барытыгар кытаанахтык сыһыаннаһаллара, дьиссипилиинэни тутуһуллара диэн ахтара. Сайынын от үлэтигэр, саас- ыһыыга, сир хорутуутугар, күһүн- хомуур үлэтигэр, кыһын- хортуоппуй сиэмэтин талыыга, ыраастааһыҥҥа, бурдук астааһыныгар күүс-көмө буолаллара. Сэрии сылларын кыһалҕатын, аас-туор олоҕун этинэн-хаанынан билбитэ. Колхозтарга сүрүн үлэһит күүһүнэн дьахталлар уонна оскуола оҕолоро буолбуттара. 12-13 саастаах кыыс, бары ол са5анаа5ы о5олор курдук, улахан дьону кытары тэҥҥэ үлэлээбит. Үлэлээбэт кырдьаҕастарга, кыра оҕолорго нуорма ас диэн көрүллүбэт эбит. Эбиитин ол сылларга сут кураан туран от үүммэккэ ынах сүөһү дьдьэйбит, буомурбут. Кыра сылдьан сайын алаастарга-сыһыыларга, ходуһаларга  кытыыларыгар дьаамалаах буолара, ону ыйыттахпына кураан сылларга дьаама хастараллар этэ, куулунан аһыҥа хомуйтаралларын кэпсиирэ.  Сэриигэ сылдьар биир дойдулаахтары аһатарга, фроҥҥа туох баар бары көмөнү оҥорорго бүттүүн турунан күнүстэри-түүннэри үлэлииллэрин туһунан кэлин ахтара. Ол сылларга кытаанах дьиссипилиинэ этэ диэн кэпсиирэ. Түүн күтэр уйатыттан  бурдук хасааһын булан лэппиэскэ астаммыт киһини буруйга тардаллар эбитэ үһү.   «Буденнай», «Ворошилов», «Победа» холкуостарга субан сүөһү көрүүтүгэр, ыанньыксытынан үлэлээбитин кэпсиирэ.

1945 сыллаахха мин а5абын Васильев Тихон Гаврильевиьы керсен ыал буолаллар уонна а5ам 1992 сыллаахха кун сириттэн курэниэр диэри эйэ-дэмнээхтик 47 сыл бииргэ олорбуттара. А5ам 1950 сыллаахха ССКП чилиэнэ буолан араас таьымнаах улэлэргэ аныыллар эбит. Ол курдук, кыладыапсыгынан, колхуос председателин солбуйааччынан, онтон оройуонна бастакы промышленнай тэрилтэ тэриллибитигэр биригэдьииринэн анаабыттарыгар Сото5о, Беке5е, Наахара5а, Хаха диэн ыраах баар учаастакка олоро сылдьыбыттар. Ол иннинэ ньирэй керееччунэн, ыанньыксытынан улэлээбит. 1966с. Хараҕа олохсуйан «Хаҥалас», «Ленин» аатынан совхозтарга өр сылларга М.Д.Петров аатынан отделение, кулууп хонтуоратыгар, фелдьшерскай пууҥҥа санитарканан, рабочайынан, охраннигынан, техүлэһитинэн үлэлээбитэ. Ол сылларга отделение управляющайынан Лукин Ефрем Ионович, Никитин Николай Иванович, Лукин Ефрем Ефремович, биригэдьиирдэринэн Антонов Конон Дмитриевич, Дмитриев Иннокентий Иннокентьевич, Капитонов Владимир Еремеевич, Дъячковскай Николай Николаевич, Семенова Марианна Федотовна у.д.а. үлэлээбиттэрэ. Отделение хонтуората, библиотека, почта биир дьиэҕэ үлэлииллэрэ, онон үгүс элбэх киһи сылдьар сирэ этэ. Хонтуора дьиэтэ, территорията өрүүтун хомуллубут буоларыгар кыһаллара, үлэ кэмин тутуһан аһар-сабар этэ. Үлэтигэр эппиэтинэстээхтик сыһыаннаһара, өрүү хаачыстыбалаахтык толороро. киһи быһыытынан чиэһинэй, олус сэмэй майгылааҕа. 1979с. пенсияҕа тахсыбыта, 1993с ахсынньы ый 30 күнүгэр дылы үлэлээн баран кырдьаҕаьынан уурайбыта.

«1941-1945сс. Аҕа дойду сэриитин кэмигэр килбиэннээх үлэтин иһин» медалынан 1947с. 18 саастааҕар наҕараадаламмыт. Сэрии сылларын көлүөнэ дьонун быһыытынан, олоҕун тухары сиэрдээхтик, киһи быһыылаахтык, туох даҕаны куһаҕан быһыылары оҥорбокко олорбута. Оонньооботох оҕо саастаах сэрии кэминээҕи оҕолор Улуу Кыайыыны ситиһэргэ бэйэлэрин кылааттарын киллэрбиттэрэ, сэрии кэнниттэн урусхалламмыт дойду чөлүгэр түһэригэр харса суох үлэлэспиттэрэ.

Наҕараадалара:

1. «Аҕа дойдуу улуу сэриитин ветерана» сер ВВ №4836927 от 11 ноября 2003г.
2. Медаль «За доблестный и самоотверженный труд в период Великой Отеч. Войны» К №0123182 от 7 мая 1947г.
3. Медаль «30 лет Победы в Великой Отеч. Войне 1941-1945гг.»-1975г.
4. Медаль «Ветеран труда» -1982г.
5. Медаль «40 лет Победы в Великой Отеч. Войне» -1985г.
6. Медаль «50 лет Победы в Великой Отеч. войне 1941-1945гг.»
7. Медаль «Маршал Советского Союза Жуков»-1997г.
8. Знак «Ветеран тыла»
9. Медаль «60 лет Победы в Великой Отеч. Войне 1941-1945гг.» А №0697697 от 25 апр. 2005г.
10. Юбилейный знак РС(Я) «Ветерану Великой Отеч. Войны 1941-1945гг.» в связи с 60-летием Победы №24975 от 28 апреля 2005г.

Суруйда кыыһа Розалия Тихоновна Васильева

2020 сыл ыам ыйын 7 күнэ

Аллараа Бэстээх бөһүөлэгэ