Биһиги таптыыр күн-күбэй ийэбит, эбэбит, үлэ-тыыл бэтэрээнэ Мария Ивановна 1935 сыл кулун тутар 15 күнүгэр Ньурба улууһун Октябрьскай нэһилиэгин Куочайыгар, элбэх оҕолоох дьиэ кэргэҥҥэ күн сирин көрбүтэ. Ийэбит алта саастааҕар Аҕа дойду Улуу сэриитэ саҕаламмыта, онно эбии сут-кураан сыллар кэлэннэр, аас-туор олох эрэйин бүтүннүү билбитэ. Бэйэтин көлүөнэтин курдук кыра сааһыттан үлэҕэ эриллэн улааппыта.
1942 с Антоновка алта кылаастаах оскуолатыгар үөрэнэ киирэн, алта сыл үөрэнэн 1948 сылга оскуолатын бүтэрэр, салгыы Якутскайга фельшерскай акушерскай оскуолаҕа сиэстэрэлэр курстарыгар үөрэнэр. Үөрэҕин бүтэрэн, Бордоҥ нэһилиэгэр ананан кэлэн үлэтин саҕалаабыта. Оччолорго ыарыы элбэҕэ, эмп-том аҕыйаҕа, нэһилиэнньэ улуус кииниттэн ыраах сытара, трахомалаах киһи элбэх буолан, дьиэлэри кэрийэ сылдьан эмтииллэрэ үлэлииргэ ыарахаттары үөскэтэрэ. Ону ол диэбэккэ үлэ туһа диэн утуйар да ууларын умнан туран үлэлииллэрэ
1956 с биһиги аҕабытын, Иван Васильевич Такыровы көрсөн, ыал буолан, биһигини, сэттэ оҕону күн сирин көрдөрбүтэ, Маалыкайга олохсуйбуттара.
Ийэбит Маалыкайдааҕы участковай балыыһаҕа хас да сыдл үлэлээн баран, бочуоттаах сынньалаҥҥа барыар диэри оҕо саадыгар медсестранан үлэлээбитэ. Элбэх көлүөнэ оҕо кини илиитин иһинэн ааспыттара. Бочуоттаах сынньалаҥҥа да олордор, чугас дьонун көрдөһүүтүн хаһан да аккаастаабакка дьиэҕэ ылар укуолларын оҥорон абырыыра.
Биһиги ийэбит наһаа үлэһит, үтүө санаалаах, амарах дууһалаах киһи этэ. Биһиэхэ ийэ быһыытынан олус күндү, сымнаҕас. Хаһан да мөхпүтүн, таһыйбытын өйдөөбөппут. Туох эбит сыыһаны оҥордохпутуна, куруук тылынан өйдөтөн дуу, сүбэлээн биэрэрэ.
Дьиэ кэргэн олоҕун-дьаһаҕын сүрүннээччи, аһын-үөлүн бэрийээччи, былааннааччы, таҥаһы-сабы булааччы, абырахтааччы, ыраастааччы кини буолара. Олус ыалдьытымсах, минньигэс астаах, сылаас дьиэлээх мааны Далбар Хотун этэ. Бурдук аһын арааһын астыырын ол саҕана күн аайы баар буолуохтааҕын курдук, сиэхтээхпитин сиир курдук саныырбыт, билигин бэйэбит дьиэ хаһаайкалара буолан олорон, дьэ, дьиҥнээхтик сөҕө саныыбыт- дьиэ-үлэ түбүгун быыһыгар, оччолорго духовка суоҕугар барытын ситэрэн буулка, бирээнньик арааһын астыырын. Оҕо эрдэҕинээҕи дьүөгэлэрбитин көрсөн кэпсэттэхпитинэ, биһиэхэ оонньуу кэллэхтэринэ, минньигэс да бурдук аһын сиэччибит диэн бастаан ону ахталлар. Ийэбит оҕо аймахха олус сымнаҕас буолан, кыыс да, уол да өттүнэн аһара элбэх оҕо биһиэхэ мустан оонньооччу. Онно сөптөөх усулуобуйа тэриллэн, анаан биир улахан хоско сороҕор бильярд, ардыгар теннис остуолларын туруоран, убайдарбыт табаарыстарын икки ардыгар араас күрэх бөҕө буоларын өйдүүбүт.
Ийэбит быыс буллар эрэ кинигэтин аахпытынан барара. Нууччалыы, сахалыы тахсар кинигэлэри көтүппэккэ ааҕара, саҥа тахсыбыт кинигэни ким хайа иннинэ кини аахпыт буолара. Оҕо эрдэхпитинэ, биһиги дьиэ кэргэҥҥэ саамай күүтүүлээх-киэһээҥҥи чэй иһиитэ. Бары бииргэ мунньустан улахан остуол тула олорон ийэбит кинигэ кэпсиирин күүтэрбит. Бары дьиэнэн почтальон кэлэн ааһарын күүтэрбит, олус элбэх хаһыат, сурунаал суруттаран дьиэ кэргэнинэн ааҕарбытын билигин оҕо сааспыт саамай кэрэ-бэлиэ кэмнэринэн ахтан-санаан ааһарбыт.
Нэһилиэк олоҕор активнайдык кыттара, уус-уран самодеятельность активнай кыттыылаҕа буоларын элбэх хаартыскалар туоһулууллар.
Ийэ быһыытынан биһиги улаатыыбытыгар кыһамньытын түмүгэр биһиги бары оскуолаҕа үчүгэйдик үөрэнэн, атахпытыгар туран, үөрэхтэнэн олох сөптөөх суолугар үктэннэхпит. Билигин биһиги, оҕолор, бары улаатан тус-туспа баран ыал буолан олоробут.
Киһи бу дойдуга хаалар баайа, аатын ааттатара, удьуорун салҕааччыта- оҕото-ыччата. Ийэбит идэтин утумнаан икки кыыһа медицинскэй сиэстэрэ идэтигэр үөрэнэн, билигин бэйэлэрэ бэтэрээн үлэһиттэр, биир кыыс сиэнэ быраас идэтин ылан нлэлии сылдьар. Тапталлаах ийэбит, эбээбит дьол, үлэ туһа диэн түбүктэх олоҕун, көрсүө-сэмэй, үтүө майгытын сиэннэрэ, хос сиэннэрэ салҕыахтара, утумнуохтара, билиилээх, үөрэхтээх, сайдыылаах дьон буолуохтара. Оҕолорбутун иитиигэ ийэбит холобурун олохпутугар сирдьит гынан тутуһа туруохпут.
Наҕараадалара: 1970, 1972 сс. «Медаль материнства» II, I ст.; 1975 с. «Материнская слава» III ст.
Ийэбит барахсан күн сириттэн 2013c атырдьах ыйын 5 күнүгэр барбыта.