В тылу ковали Победу

 
 
Годы жизни: 17.04.1930 - 1998

 Ларионова Анна Гаврильевна 1930 сыллаахха муус устар 17 күнүгэр Ларионов Гавриил Дмитриевич, Ларионова Марфа Михайловна дьиэ кэргэнигэр  Күөбүргэҥҥэ  бастакы оҕонон күн сирин көрбүтэ. Кини кэнниттэн балта Христина 1933 сыллаахха  төрөөбүтэ. Билигин Майа5а олорор. Анна Күөбүргэҥҥэ 4 кылаастаах оскуоланы бүтэрэн баран, ийэтин кытта «Рабочай» колхозка киирсэр.      Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии саҕаламмыт кэмигэр    Анна Григорьевна  баара - суо5а 11 саастаах,   сибэкки курдук саҥа тыллан эрэр кыыс оҕо этэ. Ол да буоллар, оччотооҕу кэм оҕолорун кытта улахан дьону кытта тэҥинэн, «Рабочай» колхозка үлэлээбитэ.

«Рабочай» колхоз  1932 сыллаахха тэриллибитэ. Ол саҕана Күөбүргэҥҥэ сүүстэн тахса киһи олороро. Колхоз председателэ – Ларионов Филипп Николаевич,  ферма сэбиэдиссэйэ – Анахина Татьяна Егоровна, суотчут – Кусатов Афанасий Дмитриевич этилэр.

Колхозка 7-8 саастаах оҕолор үлэлээн киирэн бараллара. Онон эбэм сэрии буолар сылыгар колхозка 3-4 сылын үлэлии сылдьар эбит. Оҕолору үксүн  хортуоппуй олордуутугар, көрүүтүгэр-харайыытыгар, от мунньууга, бугул түгэҕин харбааһыҥҥа, сиэрпэнэн бурдук быһан баайыыга  аныыллара. Бурдук үлэтэ  -  элбэх киһи көлөһүнүн тохпут, күүһүн эспит үлэтэ. Колхозка сэлиэһинэй, ньэчимиэн, эбиэс бурдугу олордоллоро. Бурдугу кэлиигэ кутан  совогунан астыыллар, кэнники  тимир молотилкаҕа кутан, алта аты баайан, состороллоро. Ол аттары  оҕолор үүрэллэр. Бу – оҕо-аймах саамай былдьаһыктаах, сөбүлүүр үлэтэ этэ. Дьахталлар кыргыттарын кытта сарсыарда 5 чааска туран ынах ыылларыттан үлэлэрэ саҕаланара. Киэһэ 10 чааска диэри сынньанары билбэккэ үлэлииллэрэ. Ол кэннэ дьиэ үлэтэ күүтэрэ. Хамнаһы аһылыгынан  эрэ биэрэллэрэ. Күн аайы сиир аһылыктарын – бурдугу, арыыны, хортуоппуйу, оҕуруот аһын  – өлүүлээн ылаллара.

Колхозка биригэдьиир, сүөһү көрөөччү, ыанньыксыт, ферма сэбиэдиссэйэ, счетовод диэн көрүллэрэ. Ынах сүөһү, сылгы, таба, сибиинньэ иитэллэрэ. Оҕуруот аһын олордоллоро.

Сэрии кэмигэр колхоз үлэтэ өссө сытыырхайбыта. Бу кэмтэн ыла сэрии сылларын оҕолорун оҕо саастара бүппүтэ, аччык аргыстаах, эрэйдээх олох саҕаламмыта. Аармыйаҕа барбыт эр дьону колхоз үлэтигэр оҕо-дьахтар, кырдьаҕас солбуйбута. Оҕолор улахан дьонтон ордуга суох «Кыайыы туhугар» диэн үлэлииллэрэ. Ас – таҥас кырыымчык буолбута. Ол да буоллар, бу колхоз бэрэссэдээтэлэ аһыныгас сүрэхтээх, бүгүрү үлэһит, ыллыктаах толкуйдаах буолан, бэйэтин дьонун аччыктаппатаҕа, ытаппатаҕа. Аас-туор күннэргэ бурдук, арыы үуллэстэн Күөбүргэн дьоно ыар сэрии кэмнэрин туораабыттара.

Үүт астарын, арыыларын, бурдуктарын Ньүүйэ өрүһүнэн оҥочонон устан, Мухтуйаҕа туттараллара. Хойукка диэри үлэлээбит дьахталлар оһох уотун сырдыгар фроҥҥа сылдьар саллааттарга сылаас таҥас, үтүлүк тигэллэрэ. Оҕолор хойукка диэри маска үлэлииллэрэ, олус сылайаллара.Тымныыны тымныы, итиини итии диэбэккэ аты бэйэлэрэ көлүйэн, ойууртан мас эрбээн киллэрэллэрэ.

Ахсааҥҥа үчүгэй буолан,  сэрии кэнниттэн колхозка счётоводунан үлэлиир.

1955 сыллаахха  25 саастааҕар Намтан сылдьар Евдокаров Григорий Никифоровичка кэргэн тахсар. Иккиэн «Рабочай» колхозка саhыл иитээччинэн үлэлииллэр. Кинилэр утуу-субуу  биэс оҕолоноллор. Үс кыыс, икки уол.        1961 сыллаахха “Рабочай” колхоз совхоз буолбута. Үлэһиттэргэ хамнас, пенсия диэн баар буолбута. Совхоз буолбутун кэннэ Күөбүргэн олохтоохторун Орто Наахараҕа көһөрбүттэрэ.

1967 сыллаахха Анна Гаврильевна сүрэ5э ыалдьар буолан, Орто Наахараҕа көhөн кэлэллэр. 1970   сыллаахтан Орто Наахара участковай балыыhатыгар поварынан үлэлиир.    1997 сыллаахха балыыһа амбулатория буолан,  сабыллыаҕар диэри үлэлээбитэ.

Балыыhаҕа 30-тан тахса сыл үлэлээбит, фельдшер-акушер идэлээх Иванова Антонина Васильевна Анна туhунан маннык ахтар: “Кинини мин оҕо эрдэхпиттэн билэбин. Кини орто кыыһа Тасялыын биир кылааска үөрэммит уонна  дьиэбит чугас буолан, күн аайы бэйэ-бэйэбитигэр сылдьар этибит. Аҕалара эрдэ өлөн, Анна Гаврильевна 5 улаатан эрэр оҕолорун уонна кырдьаҕас ийэтин бэйэтэ көрөн-харайан, иитэн олорбута. Ол быыhыгар балыыhаҕа үлэлиирэ.

Үөрэхпин бүтэрэн 1981 сыллаахха балыыhа5а үлэлии кэлбиппэр, Анна Гаврильевна поварынан үлэлии сылдьар этэ. Сытар балыыhабыт сабыллыар диэри, 67 сааhыгар диэри бэриниилээхтик үлэлээбитэ. Кини майгыта сытыары сымнаҕас буолан, кими да кытта тыл бырахса, этиhэ, хос саҥара сылдьарын өйдөөбөппүн. Оргууй аҕай сылдьан, туох суруллубутунан аhылыгын астыы сылдьааччы. Аhылыга мэлдьи минньигэс, тотоойу буолара. Бэрэскитэ, лэппиэскэтэ «ааттаах» буолааччы. Анна Гаврильевна биирдэ эмэ ыалдьан хааллаҕына, хаhан үлэлии кэлэрин күүтэрбит. Ол са5ана нэhилиэнньэбит олохтооҕо элбэх этэ, балыыhаҕа үгүс киhи ыалдьан киирэрэ. Онон кини минньигэс аhын аhаабатах киhи аҕыйа5а буолуо. Биhиэхэ, саҥа үлэлии киирбит дьоҥҥо, сүбэ-ама буолара, көмөлөhөрө. Кыра оҕолору бүөбэйдиирин сөбүлүүрэ, аттыларыгар олорон таптайан утутара харахпар көстөн кэлэр».

1972 сыллаахха кэргэнэ  Григорий Никифорович   өлөн, Анна биэс оҕотун, кырдьаҕас ийэтин кытта соҕотоҕун хаалан хаалар.

Билигин улахан кыыһа Виктория Григорьевна Ленскэй оройуон Нотуора нэһилиэгэр бочуоттаах сынньалаҥҥа олорор. «Туллукчаан» уһуйаан сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ. Кини 3 уол оҕолоох.

Иккис кыыhа Таисия Григорьевна Дьокуускай куоракка олорор уонна “Биологическай институкка” научнай сотруднигынан улэлиир. Кини биологическай наука кандидата, учуонай степеннээх. Эбэтин аатынан Аня диэн кыыстаах.

Үһүс кыыһа Юлия Григорьевна Ленскэй куоракка олорор.  4 нүөмэрдээх оскуолаҕа математика учууталынан үлэлиир. Кыыстаах уол о5олоох, түөрт сиэннээх.

Улахан уола Юрий слесарь үөрэхтээх. Өр кэмҥэ «Агроцехха» рабочайынан үлэлээбитэ. Билигин пенсия5а олорор.

Кыра уола Виктор Григорьевич,   Афганистан сэриитин кыттыылааҕа, бэтэрээн. Сибээс идэтин баһылаан ВСТО «Транснепкэ» связиһынан үлэлээбитэ.

Анна Гаврильевна 1998 сыллаахха  кыра уолугар Виктор Григорьевичка олорон,  сырдык тыына быстыбыта.

 

 

       

 

 

 

 

 

Место рождения: Кебюргэн Ленского района
ПОДЕЛИТЬСЯ СТРАНИЦЕЙ