Христина Николаевна Павлова ахтыыта
Аччыгый таайбыт Баһылай 1939 сыллаахха атырдьах ыйын 15 күнүгэр төрөөбүт. Кини СГУ-га саха тылын уонна литературатын отделениетыгар үөрэнэ сылдьан ыалдьан үһүс куурустан тохтообут үһү. Тоҕуска интернат иитээччитинэн, I Чочуга библиотекарынан үлэлээбит. Бүлүүттэн Николаева Маринаны кэргэн ыла сылдьыбыта, Егор диэн биир уоллаах. Егор Дьокуускайга олорор, икки кыыстаах.
Василий историяны, политиканы олус сэҥээрэр, интэриэһиргиир этэ. Хоһугар Ленин, Сталин араас кинигэлэрэ бөҕө баар буолааччы. История чахчыларын барытын ыйыгар, күнүгэр, тиийэ өйүгэр тута сылдьарын иһин Хампаҕа кинини «Хаамар энциклопедия» дииллэрэ. Хас сыллаахха, ханнык съездка туох диэн этиллибитин барытын өйүттэн билэрэ. Ону таһынан наһаа үчүгэй дикциялаах буолан наар радиоҕа саҥарарын уонна бүтэһигэр аахта Василий Никифоров диирин өйдүүбүн.
Таайым Ньукулайдаах мин осколаҕа киирэрбэр уол оҕо ииттэ ылбыттара, ону кытта оонньуурбутугар, Василий испииискэ хаатынан быалаан оонньуур оҥорон биэрэр этэ.
Баһылай сэрии саҕанааҕы ыар дьыллар охсуулара хаарыйан буолуо, ыалдьан олохтон эрдэ барбыта.
Ийэтэ Никифорова Агафья Васильевна
Эдьиийэ Мария Григорьевна Прокопьева
Убайа Никифоров Николай Григорьевич
Эдьиийэ Никифорова Христина Григорьевна
Ахтыы
Мин Хампа олохтооҕо билигин сэттэ уон сэттэ сааспын туоллум. Ол дьол. Оттон бу дьолтон маппыт киһинэн мин үөлээннээҕим, табаарыһым, доҕорум Василий Григорьевич Никифоров буолар. Баара суоҕа 50 эрэ сыл олорбута. 1989 с. сайын ортото, от үлэтин үгэнин саҕана күн сириттэн күрэммитэ. Баһылай олус сэмэй, сымнаҕас, чиэһинэй киһи этэ. Киһини мөҕөр, үөҕэр-ыыстыыр диэни билбэтэ. Олус маассабай, кэпсэтинньэҥ буолара, саҥара-саҥара күлэр идэлээҕэ. Куруук бииргэ сылдьыбыт буолан билэбин. Иҥсэ-обот быһыы суоҕа, быһата урукку чиэһинэй, бэйэтин иннин көрүммэт коммунист курдук этэ. Баһылай оһуобай памяттааҕа, барытын өйдүү сылдьара, онон элбэх кэпсээннээх уонна сатаан кэпсиир дьоҕурдаах буолан, кини тула куруутун дьон мустара, үөрүү-көтүү буолара, уопсайынан учуутал буолуохтаах киһи этэ. Үрдүк үөрэҕи доруобуйатынан бүтэрбэккэ, боростуой үлэһит буолбута. Кини үрдүк хаан баттааһыннаах этэ, сүөгэйи олох сиэччитэ суох. Киэҥ сиринэн кыайан хаампата, мэйиитэ эргийэрэ. От үрдүгэр, дьиэ үрдүгэр тахсар кыаҕа суоҕа. Сиһэ ыалдьар буолан, маһы олорон эрэн хайытара, хортуосканы устуулга олоро сылдьан хостуура.
Баһылай общественнай корреспондент этэ, хаһыакка тахсыбыт ыстатыйаларын мунньа сылдьара. “Мин суруйбуппун уларыппакка таһаараллар”, – диир этэ. Дьэ бу талаан! Уол оҕотун салаасканан соһо сылдьан үөрэппитэ, улаатыннарбыта, дьиэ туттубута. Хаһаайыстыбаннай этэ. Биир валетка толору харчыны уулуссаҕа тута сылдьарын өйдүүбүн. Уһуннук заправщигынан уонна самолекка билиэт атыылааччынан үлэлээбитэ. Порка биһиги ремонт ыытааччыбыт, ол да үлэлээх буолааччы. Дьиэтин ремона, полосаны оҥоруу. Самолекка уочаракка суруйуу кини үлэтэ, дьэ онно этэ бадьыыс. Дэриэбинэ баар суох киһитэ буола охсубута... Мөҥөөччү да баар, таптааччы да баар. Оскуола гараһыгар истопник. Ахсынньы аан-даанын саҕана сарсыарда эрдэ 6 ч. гараһыгар кэлбитэ – ааннара тэлэччи аһыллан тураллар үһү, инфарктыы сыспыт. Ону хата трактор уута киэһэ сүөкэнэр буолан, авария тахсыбатах. Мин Баһылайы кытта сыл аайы совхозка 15 прицеп мууһу ылааччыбыт ахсынньы ыйга, ону барытын кини таһааччы, мин ойутабын. Ол сылдьан биирдэ Чукуйга маннык түбэлтэ буолла. Иккис күммүтүгэр киирдибит, кыраһалаабыт. Кистээбит анньыыбын ыла сырыттым, туох эрэ тыас иһилиннэ, көрбүтүм – Баһылай ууга түспүт, сор түргэнник муус үрдүгэр баар буолбут, ол гынан хаатыҥкатын эрэ илиппит. Кини бэйэтин кыанар иҥиирдээх киһи этэ. Уот оттон куурдуннахпыт дии, үлэ суох. Аны Саахтаахха муус ыла сырыттахпытына, сүөһү ууга түһэн хаалла. Быабыт суох. Баһылай күүстээх буолан таһаарбыппыт.
Бүтүгэс ыһыаҕар микрофоҥҥа кинини саҥардыбыттар. Онно дьон бөҕө сөхпүтэ, Хампа Левитана бу саһа сылдьар эбит диэбиттэрэ. Бу элбэҕи этэр. Арыгыны да испэт, табаах да тардыбат, элбэхтик да аһаабат киһи этэ. Дьону хайгыырын сөбүлүүр этэ, ол курдук Конон Софронович мас эрбиирэ түргэнин сөҕөн кэпсиирэ. Баһылай суох буоларыгар 100 саастаах ийэтэ баар этэ, төһөлөөх аһыйбыта буолуой.
Билигин Баһылай баара буоллар уолугар көмө да буолуо этэ. Уола Георгий Васильевич – оператор, үчүгэй оҕо. Уопсайынан, Василий Григорьевич оҕолоро бары үчүгэйдэр эт-хаан да өттүнэн, өй-санаа да өттүнэн.
Ахтыыны суруйда Никифоров А.А.
