В тылу ковали Победу

 
 
Годы жизни: 1890-1991

Сиэнэ Елизавета Егорова ахтыыта

Агафья Васильевна 1890 сылаахха олунньу ыйга Дьөккөн нэһилиэгэр Баһылай Өлөөнө Гоголевтар дьиэ кэргэннэригэр күн сирин көрбүт. Онтон Никифоров Григорий Николаевичка эргэ тахсан Арҕаа Муоһай диэн сиргэ көһөн кэлэллэр. Бу сир Хампаҕа киирсэр, оччолорго элбэх ыал олорбут сирэ үһү. Кэлин бары “Кулуһуннаах” колхуоска көһөн кэлэн онно олорбуттар.

Агааппыйа Киргиэлэйдиин 5 оҕоломмуттар: Маарыйа, Ньукулай, Христина, Василий, Катя. Сэрии саҕана бултаах-астаах диэн төттөрү Муоһайга көһөн кэлэн олорбуттар, онон сэрии кэмин этэҥҥэ туораабыттар. Онтон төттөрү Кулуһуннаахха тиийэн олорторо үһү. Эбээ ити Кулуһуннаах колхозка үлэлээбит, тугу үлэлээбитин кэпсээбэт этэ, ол эбэтэр мин аахайбат эбитим дуу... Ол Кулуһуннаахтан мин төрөөбүтүм иһин ону көрө Хампаҕа көһөн кэлбит үһү.

  Эбээ хомусчут үһү - сурах бөҕө барар эбит “бүгүн Өлөөнө кыыһа Агааппыйа хомустуур үһү” диэн. Оччоҕо онтон-мантан дьон бөҕө истэ кэлэллэр эбит. “Ол хомуспун көс да көс буола сылдьан уордаран ылтым” - диэн хомойор этэ.

  Эбээ аатын бастакы сиэнэ Лана сүгүөхтээх эбит, ону эдьиий Маарыйа кыыһын Лана диэбит. Ол алҕаһы кэлин Лана көннөрбүт. Уола Ньукулай дьээбэлээн «Лана кыыһын атыннык ааттаабыт үһү» диэбитэ, ону итэҕэйэн “ол иһин да, мин куһаҕан ааппын биэриэ дуо!?” диэн хомойто. Онтон тохтуу түһэн баран “ама оннук үһү дуо?” диэбитэ. Аҕам күлбүтэ “бу да эмээхсин ааппын биэрбэтэ диэн ытаары гынныҥ дуо? уонна ким диэн атын ааты биэриэй, бастакы хос сиэнэ ылбатаҕына ким ылыай?” диэбитэ. Аатын биэрбиттэрин истэн үөртэ аҕай.

 

Сиэнэ Светлана Андреева  ахтыыта

Эбээбин арааһа 6 сааспыттан билэбин быһыылаах. Ол саҕана ийэм фермаҕа дояркалыыр этэ, онон биһиги ферма оҕолоро этибит. Онтон колхозтаахтар оҕолорун детсадка ыланнар ийэм миигин дэриэбинэҕэ эбэм аахха аҕалбыт. Эбээм илиитинэн-атаҕынан кыайан туттубат буолан баран билиҥҥэ диэри олус аламаҕайынан, аһыныгаһынан өйдүүбүн. Инвалидка тахсаҕын дииллэрин, “наһаа ыараханнык санааммын сөбүлэспэтэҕим” диир этэ. 70-ча сааһыгар кырдьаҕаһынан 12 солкуобай пенсия анаабыттара. Ону кэлин «Харчыны мыынымаҥ. Үрдүк пенсияҕа тахсаары түбүгүрэн баран, онтукаларын сиэбэккэ өлбүттэр бааллар, мин үйэм уһаан сорохтордооҕор элбэҕи сиэтим диэбитэ....».

“Биир кыыспытын кытта аҕабыт утуу-субуу өлөннөр, Ньукулайым 4 сылга армияҕа барбытыгар олорор сирэ суох, күүстээх үлэҕэ улаханнык эрэйдээхтик сылдьыбытым” диэччи...

Ол дэриэбинэҕэ кэлбитим, таайым Ньукулай дьиэҕэ көстүбэт куруук үлэҕэ сылдьар, кэлин санаатахха бастакы механизатор эбит. Аан бастаан ис сүрэхпиттэн тракторист Аанаҕа үөрэммит тракторым кабината ити турар диэн Ойбон Көлүйэ аттыгар турар мас ааннаах трактор кабинатын ыйааччы. Таайым Ньукулай эдьиийин, мин ийэбин наһаа күндүтүк саныырын, куруук көмөлөһөрүн билигин сөҕөбүн эрэ.

Ийэм мин төрүүрбэр ийэтин аатын биэрэр туһунан өйдөөбөтөх да быһыылаах. Кыра кыыһа - Тината төрөөбүтүгэр, Агафия диэри гыммытын ким эрэ «кырдьаҕас ээ» диэбитигэр эдэримситэммин Христина диэбитим диир этэ. Онон мин оҕолоннохпуна аатын биэриэн баҕарарын иһин, иккис уолум төрөөбүтүгэр Лиза дьээбэлээн уолларын Агааппый диэн ааттаабыттар диэбитигэр «уолу дуо?» диэн кыыһырбыта. Онон мин улахан кыыһым Агафия буолбутугар, атын ааты биэрэр кыаҕа суохтук үөрбүтэ...

Место рождения: Жемконский наслег Вилюйского улуса
ПОДЕЛИТЬСЯ СТРАНИЦЕЙ